Ένα από τα ομορφότερα νησιά της Ελλάδας και αγαπημένος τόπος των Βενετσιάνων την περίοδο της Ενετοκρατίας είναι η Ζάκυνθος. Το Φιόρο του Λεβάντε είναι ένα νησί γεμάτο από πράγματα να δει, να εξερευνήσει και να απολαύσει κανείς κάθε εποχή του χρόνου.
Έτοιμοι για ένα ταξίδι στα Ζακυνθινά ήθη και έθιμα των Θεοφανείων;
Ο διαφορετικός αγιασμός
Στη Ζάκυνθο, κατά την τελετή του αγιασμού των υδάτων την ημέρα των Φώτων, ο Σταυρός δεν πετιέται στη θάλασσα αλλά «βαπτίζεται» από τον τοπικό Επίσκοπο, τοποθετημένος επάνω σε ένα μακρύ κοντάρι. Επίσης εκεί βουτούν και ένα μαντήλι, δεμένο σε κλωστή, με το οποίο πλένουν τα μάτια τους, για να μην πάθουν κάποια ασθένεια.
Πιστοί οι Τζαντιώτες στα έθιμά τους και τις πολλαπλές ιδιαιτερότητες του νησιού τους, δεν δέχονται εύκολα αλλαγές. Έτσι όταν κάποια φορά ο πρώτος μη Επτανήσιος δεσπότης, ο Χρυσόστομος Δημητρίου, θέλησε να αλλάξει το έθιμο και μη ακούγοντας (σαν δεσπότης) κανένα, πέταξε το Σταυρό στη θάλασσα με κορδελάκι, όλοι οι Ζακυνθινοί του φώναζαν κοροϊδευτικά: «Τσιμπάει, δεσπότη; Τσιμπάει;». Μια και η εικόνα τους θύμιζε ψάρεμα. Από τότε το έθιμο επανήλθε και η ιδιαιτερότητα συνεχίζεται.
Κλαδιά νεραντζιάς
Πέρα του τελετουργικού των Φώτων κάθε ναός στολίζεται με κλαδιά νεραντζιάς, νεραντζόφυλλα, νεράντζια και σπαθόσχημα φύλλα από τα φυτά κοκοράκια που η παράδοση θέλει να φύτρωναν στις όχθες του Ιορδάνη ποταμού. Επίσης, με τούφες από νεράντζια και πορτοκάλια στολίζονται την ημέρα των Φώτων και οι πολυέλαιοι, αλλά και ορισμένες εικόνες στο εσωτερικό του ναού. Ακόμη οι πιστοί τοποθετούν πάνω στο πάρκο που έχει στηθεί εντός του ναού, και στο οποίο θα λάβει χώρα η ιεροτελεστία του αγιασμού, τούφες πορτοκάλια, για να βαφτιστούν από τους ιερείς.
Οι αγιαστούρες
Οι ιερείς κρατώντας στα χέρια τους τον Σταυρό και αγιαστούρες, που είναι επίσης κατασκευασμένες απαραίτητα από άνθη: λεβάντας, μανουσάκια, χρυσάνθεμα και νεραντζόφυλλα ακολουθώντας καθιερωμένο τυπικό, επικαλούμενοι την ευλογία του Θεού, προβαίνουν στον Αγιασμό του ύδατος.
Στο εικονοστάσι
Στη γιορτή των Φώτων, όμως, ένα ακόμα έθιμο είναι να στολίζονται οι εικόνες στο εικονοστάσι του σπιτιού με νερατζόφυλλα. Στην κεντρική εικόνα βάζουν και ένα νεράντζι, το οποίο μένει εκεί μέχρι το πρωί της Καθαρής Δευτέρας. Τότε το βγάζουν και πίνουν τον χυμό του, για τον πονόλαιμο. Στην γιορτή των Φώτων, οι Ζακυνθινοί, που πηγαίνουν στην εκκλησία παίρνουν κοντά τους μια «τσούφα» (δέσμη) πορτοκάλια, τα οποία βουτούν στο αγιασμένο νερό, για να ευλογηθούν.
Την παραμονή
Την παραμονή των Φώτων, μετά την πρωινή λειτουργία, που λαμβάνει χώρα στους ναούς ο Μέγας Αγιασμός, οι ιερείς συνοδευόμενοι από τον νεωκόρο και παπαδοπαίδια, επισκέπτονται τα σπίτια των ενοριτών και κρατώντας τον Σταυρό και αγιαστούρες, μεταφέρουν την ευλογία του Θεού, ψάλλοντες “εν τοις ρείθροις σήμερον του Ιορδάνου…” και ραίνουν το σπίτι με αγιασμό.
Το παράξενο πρετσεσίο και τα κάλαντα
Ένα παράξενο πρετσεσίο (λιτανεία) γίνεται, παραμονή των Φώτων, στη Ζάκυνθο. Στις 8 το βράδυ και με το τέλος του όρθρου, ο οποίος τελείται το απόγευμα, με ειδική πομπή, στην οποία προηγείται η μπάντα, ο κλήρος, οι αρχές και ο λαός του νησιού μεταφέρουν τον επίσκοπο από τον μητροπολιτικό ναό του Αγίου Νικολάου των Ξένων και του Τιμίου Προδρόμου στο Μητροπολιτικό Μέγαρο. Εκεί πολυμελής χορωδία του λέει τα «Φώτα» (κάλαντα) και αυτός από το μπαλκόνι απευθύνει στον κόσμο εορταστικό χαιρετισμό. Μετά όλοι ανεβαίνουν να του ευχηθούν και εκείνος τους κερνά γλυκίσματα. Αυτό είδε, πιθανόν κάποιος ξένος περιηγητής και έγραψε πως οι Ζακυνθινοί λιτανεύουν όλους τους Αγίους τους και όταν αυτοί τελειώσουν, λιτανεύουν και τον δεσπότη τους.
Αν θέλετε και εσείς να ζήσετε μοναδικά ήθη και έθιμα της Ζακύνθου, η Levante Ferries, θα σας μεταφέρει στο υπέροχο νησί του Φιόρο της Λεβάντε από την Κυλλήνη με τα υπερσύγχονα πλοία της, αλλά και με ασφάλεια!
