Πυργί: Ένα θαυμαστό έργο τέχνης στο Αιγαίο

Το αποκαλούν και “ζωγραφιστό χωριό” καθώς τα μοναδικά χαρακτηριστικά του και η ιδιάζουσα τεχνοτροπία του συνθέτουν ένα σκηνικό που μοιάζει με έργο τέχνης.

Το Πυργί είναι το μεγαλύτερο από τα χωριά της νότιας Χίου. Είναι πλούσιο και σπουδαιότατο από λαογραφικής, αρχαιολογικής και γλωσσικής άποψης και έχει ανακηρυχθεί διατηρητέο μνημείο.

Ο οικισμός βρίσκεται κτισμένος μακριά από τη θάλασσα, αθέατος απ’ αυτήν, αποτελώντας χαρακτηριστικό μεσαιωνικό χωριό φρουριακού τύπου. Ο φρουριακός χαρακτήρας του οφείλεται στη γενουατική πολιτική δημιουργίας καλά οχυρωμένων οικισμών, ειδικά σε περιοχές με πλούσια γεωργική παραγωγή και εμπορικό ενδιαφέρον, όπως η Χίος. Το ευτύχημα είναι ότι το χωριό δεν έπαθε ζημιές από τον καταστροφικό σεισμό του 1881, και έτσι αποτελεί αυθεντικό πρεσβευτή του μεσαιωνικού παρελθόντος του νησιού.

Περίτεχνη δόμηση, πλακόστρωτα σοκάκια, χρωματιστά σχέδια

Τα σπίτια του χωριού είναι σφιχτά δεμένα το ένα με το άλλο, ώστε να σχηματίζουν συμπαγές σύνολο. Τα σοκάκια είναι πλακόστρωτα, στενά, και συνδέονται με την κεντρική πλατεία. Οι εξωτερικοί τοίχοι περιλαμβάνουν παραπέτα με μικρούς πύργους στις γωνίες και έχουν μία μόνο θύρα. Έτσι, οι συνεχόμενοι τοίχοι των περιμετρικών σπιτιών του οικισμού, χωρίς πόρτες και παράθυρα, δίνουν την αίσθηση κάστρου. Υπήρχαν δύο μόνο πύλες επικοινωνίας με τον έξω κόσμο, που έκλειναν με σιδερένιες πόρτες, η Κάτω Πόρτα στα Ανατολικά, και η Πάνω Πόρτα στα Δυτικά. Αυτές είναι και σήμερα οι κύριες πύλες του χωριού. Στις τέσσερις γωνίες του περιβόλου υπήρχαν κυλινδρικοί αμυντικοί πύργοι, τα πυργόπουλα, δύο από τους οποίους σώζονται. Στο κέντρο του χωριού υψώνεται ο ημιερειπωμένος σήμερα αμυντικός πύργος, όπου κατέφευγαν οι κάτοικοι σε περίπτωση επίθεσης. Τα σπίτια είναι ψηλά, διώροφα ή και τριώροφα, και αγκαλιάζονται μεταξύ τους πάνω από στοές και αψίδες. Η σφιχτή αυτή δόμηση επέτρεπε στους κατοίκους να μετακινούνται σε ώρες κινδύνου από στέγη σε στέγη, χωρίς να γίνονται αντιληπτοί από τον εχθρό.

Οι προσόψεις των σπιτιών παρουσιάζουν μια ιδιαίτερη αντίληψη διακόσμησης, τα ξυστά, που ξετυλίγονται σε επάλληλες οριζόντιες ταινίες με ασπρόμαυρα γεωμετρικά σχήματα. Αρχίζουν πάντα σχεδόν από τα μισά της πόρτας και σπανιότερα πάνω από αυτήν. Τα σχέδιά τους αποτελούνται από τετράγωνα, ρόμβους, τρίγωνα, πολλά απ’ αυτά παριστάνουν λουλουδένια μπουκέτα σε βάζο, πελαργούς, κλαδιά δέντρων, στενόμακρα φύλλα και πολλά άλλα. Τα ξυστά έχουν ως βάση ένα ανθεκτικό επίχρισμα, που το ακολουθεί ένα δεύτερο με μαύρη άμμο από τα Μαύρα Βόλια. Αργότερα περνούν ένα τρίτο επίχρισμα από ασβέστη, στο οποίο, όσο ακόμα είναι φρέσκο, χαράζουν με διαβήτη, χάρακα και πηρούνι τα σχέδια. Μετά την απόξυση του πλεονάζοντος υλικού, το περίγραμμα του σχεδίου παίρνει σκούρο χρώμα και το σύνολο παρουσιάζει υφή απαλού ανάγλυφου. Πιστεύεται ότι η τεχνική έχει ιταλικές ή ανατολίτικες ρίζες, τα σχέδια όμως είναι πρωτότυπα.

Ο βυζαντινός ναός των Αγίων Αποστόλων

Το Πυργί έχει μια μεγάλη τετραγωνική πλατεία («λιβάδι») στην οποία γίνονται τα πανηγύρια του χωριού, καθώς και πολλούς ναούς. Μην παραλείψετε να επισκεφτείτε τον βυζαντινό ναό των Αγίων Αποστόλων με τις άριστα διατηρημένες τοιχογραφίες, έργο του Αντωνίου Δομεστίχου του Κρητός. Οι τοιχογραφίες αυτές χρονολογούνται από το 1665 και χαρακτηρίζονται από έντονο λαϊκό ύφος, στο οποίο διατηρούνται στοιχεία από την τεχνοτροπία της Κρητικής Σχολής.

Σώζονται ακόμη σε πολύ καλή κατάσταση ο ναός της Κοίμησης της Θεοτόκου του 1694, ο ναός του Ταξιάρχη του 1680 και, στην ευρύτερη περιοχή, η Μονή του Αγίου Γεωργίου του 18ου αιώνα, τα πρωτότυπα ξυστά της οποίας παριστάνουν τον Αδάμ και την Εύα.

Πληροφορίες από chios-greece.gr