Καθώς οι επισκέπτες ανηφορίζουν από την πόλη της Λευκάδας προς το Φρύνι, μία καταπράσινη διαδρομή προϊδεάζει με τον καλύτερο τρόπο όχι μόνο για το μεγαλείο του τόπου αλλά και για μία μοναδική θρησκευτική εμπειρία.
Μόλις 3 χιλιόμετρα από την πρωτεύουσα της Λευκάδας, το Μοναστήρι της Παναγιάς της Φανερωμένης ξεπροβάλει πάνω σε ένα καταπράσινο λόφο. Αποτελεί για αιώνες το θρησκευτικό κέντρο του νησιού ως το αρχαιότερο και μεγαλύτερο μοναστήρι. Η Παναγία Φανερωμένη είναι αφιερωμένη στη Κοίμηση της Θεοτόκου που είναι παράλληλα και η προστάτιδα και πολιούχος του νησιού και πανηγυρίζει τη Δευτέρα του Αγίου Πνεύματος, ημέρα κατά την οποία συρρέουν πολυάριθμοι προσκυνητές από το νησί αλλά και από όλες τις γειτονικές περιοχές.
Η υπέροχη θέα από το Μοναστήρι αλλά και ο γαλήνιος περίβολος της εκκλησίας δεν αφήνει κανένα ασυγκίνητο…
Λίγα λόγια για την ιστορία της Μονής
Η περιοχή που βρίσκεται το μοναστήρι, 3 χιλιόμετρα στα δυτικά της πόλης της Λευκάδας κοντά στον οικισμό Φρύνι, φιλοξενούσε στην αρχαιότητα καλλιμάρμαρο ιερό της θεάς Αρτέμιδος. Στο πέρασμα του από την περιοχή της Νικοπόλεως, στη γειτονική Πρέβεζα, ο Απόστολος Παύλος έστειλε το 63 μ.Χ. στο νησί τους τρεις βοηθούς, Ακύλα, Σωσίωνα και Ηρωδίωνα. Οι τρεις τους κάλεσαν τους Λευκαδίτες στο χώρο εκείνο και κήρυξαν τη διδασκαλία του Ιησού. Έχτισαν αργότερα ευκτήριο οίκο προς τιμή της Παναγίας δημιουργώντας έτσι την πρώτη εκκλησία στο νησί. Ο Απόστολος Παύλος χειροτόνησε το Σωσίωνα πρώτο επίσκοπο Λευκάδος.
Το 332 μ.Χ. ο τότε επίσκοπος Λευκάδος Αγάθαρχος και δύο πατέρες εγκαθίστανται στο ναό, τον επεκτείνουν και χτίζουν τα πρώτα κελιά θέτοντας έτσι τις βάσεις του μοναχισμού στο νησί. Τον 5ο μ.Χ. αιώνα παραγγέλνεται στην Κωνσταντινούπολη η εικόνα της Παναγίας. Ο σεβάσμιος Ιερομόναχος και αγιογράφος Κάλλιστος αναλαμβάνει να τη φιλοτεχνήσει. Η εικόνα θα παρουσιαστεί με θαυμαστό τρόπο μπροστά του σχεδιασμένη «αχειροποίητος» πάνω στο ξύλο και αυτός συμπληρώνει τα χρώματα, γι’ αυτό και θα ονομαστεί Φανερωμένη.
Στα χρόνια που ακολούθησαν το νησί θα γνωρίσει πολλούς κατακτητές και η Μονή θα δεχθεί αλλεπάλληλα χτυπήματα και καταστροφές. Το 1734 μ.Χ και ενώ το νησί είναι υπό Ενετική κυριαρχία, χτίζεται ο κεντρικός ναός στη σημερινή του μορφή. Ο ίδιος αυτός ναός θα καεί ολοκληρωτικά το 1886 για να αρχίσει για μια ακόμη φορά η ανακατασκευή και ανακαίνιση του. Το τέμπλο κατασκευασμένο το 1887 είναι έργο του Ευστράτιου Προσαλέντη ενώ οι εικόνες προστέθηκαν αργότερα, το 1919, και φιλοτεχνήθηκαν από τους αδελφούς Χριστόδουλο και Θωμά Ζωγράφο. Η εικόνα της Παναγίας που υπάρχει σήμερα είναι αντίγραφο της θαυματουργής εικόνας, φιλοτεχνημένο από τον Ιερομόναχο Βενιαμίν Κοντράκη στο Άγιο Όρος το 1887.
Η “κυρά Φανερωμένη”, η προστάτιδα κάθε Λευκαδίτη
Η προστάτιδα των απανταχού Λευκαδίων, γιορτάζει κάθε χρόνο την Δευτέρα του Αγ. Πνεύματος. Έτσι κάθε τέτοια μέρα με κάθε επισημότητα και λαμπρότητα, παρουσία πλήθους κόσμου από κάθε γωνία της Ελλάδας κορυφώνεται ο εορτασμός στην Ι.Μ. Φανερωμένης στη Λευκάδα.
Σε ποιο καλύβι αγνώριστο, σε ποια καρδιά θλιμμένη
να πέρασες τη νύχτα Σου, Κυρά Φανερωμένη;
Ποιό μαραμένο λούλουδο η χάρη Σου, Κυρούλα,
κρυφά ν΄ ανάστησε, σαν ουρανού δροσούλα;
-Αρ. Βαλαωρίτης-
Χρόνια Πολλά στους απανταχού Λευκαδίτες