Η Δευτέρα του Πάσχα, γνωστή και ως «Λαμπροδευτέρα», ή Δευτέρα της Διακαινησίμου, είναι μια μέρα γιορτής και χαράς σε όλη την Ελλάδα, με πολλά έθιμα που διατηρούνται ζωντανά από περιοχή σε περιοχή. Τα περισσότερα έχουν χαρακτήρα αναστάσιμο και αγροτικό, συνδεδεμένα με την αναγέννηση της φύσης και τη χαρά της Ανάστασης.
Είναι επίσης η δεύτερη ημέρα του Πεντηκοσταρίου και η δεύτερη ημέρα της Διακαινησίμου Εβδομάδος. Στις ρωμαιοκαθολικές χώρες αποκαλείται και Δευτέρα του Αγγέλου «επειδή μνήμην ποιούμεθα της συναντήσεως του αγγέλου με τις μυροφόρες γυναίκες που έφθασαν στον Τάφο του Χριστού.
Παρακάτω είναι μερικά χαρακτηριστικά έθιμα από διάφορα μέρη της Ελλάδας:
Θράκη – “Το τάισμα της βρύσης”
Στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη, ιδιαίτερα σε περιοχές όπως το Σουφλί, τα κορίτσια του χωριού πηγαίνουν το πρωί της Δευτέρας του Πάσχα σε μια πηγή ή βρύση, την “ταΐζουν” με τρόφιμα (συνήθως ψωμί, τυρί, αυγά) και εύχονται να έχουν γονιμότητα και ευτυχία. Ένα είδος συμβολικής ευχαριστίας προς το νερό για τη ζωή που δίνει.
Ήπειρος – Πασχαλινά πανηγύρια
Στην Ήπειρο, κυρίως σε ορεινά χωριά των Ιωαννίνων, διοργανώνονται παραδοσιακά πανηγύρια με χορό και φαγητό. Οι ντόπιοι συγκεντρώνονται στις πλατείες και χορεύουν κυκλικούς χορούς υπό τους ήχους παραδοσιακών κλαρίνων.
Σκύρος – “Τα Τράγια”
Ένα από τα πιο εντυπωσιακά έθιμα γίνεται στη Σκύρο, όπου άνδρες ντύνονται με παραδοσιακές στολές και περπατούν στο χωριό φορώντας κουδούνια, ξυπνώντας τη φύση με τον ήχο τους και διώχνοντας τα κακά πνεύματα. Αν και το κυρίως μέρος του εθίμου γίνεται τις Απόκριες, παραλλαγές και αναβιώσεις εμφανίζονται και τη Δευτέρα του Πάσχα.
Λέσβος – Το «Αεροπλάνο» στη Μυτιλήνη
Στο χωριό Αγιάσος, οι νέοι του χωριού ανεβαίνουν στον λόφο και φτιάχνουν ένα ξύλινο “αεροπλάνο” που το γεμίζουν με πυροτεχνήματα και το ανατινάζουν. Το έθιμο αυτό έχει τις ρίζες του στην Επανάσταση και συμβολίζει την ελευθερία.
Πελοπόννησος – Το «Ανάβρισμα»
Σε χωριά της Αρκαδίας, οι κάτοικοι την Δευτέρα του Πάσχα πηγαίνουν στα εξωκκλήσια με φαγητό, κρασί και χορό, ευχαριστώντας τον Θεό για την Ανάσταση και ζητώντας καρποφορία και υγεία. Το έθιμο συνδυάζει το θρησκευτικό στοιχείο με την κοινωνική συνοχή.
Κυκλάδες – Γλέντι στις πλατείες
Στη Νάξο και στην Πάρο, οργανώνονται υπαίθρια γλέντια με παραδοσιακή μουσική και χορό, ενώ προσφέρεται κατσίκι ή αρνί, κρασί και γλυκά. Οι τουρίστες είναι καλοδεχούμενοι και συμμετέχουν στο πανηγύρι.
Κρήτη – Ομαδικά τραπέζια και “μιλίσματα”
Στην Κρήτη, συγγενείς και φίλοι μαζεύονται σε κοινά τραπέζια, ανταλλάσσουν ευχές και ιστορίες από το παρελθόν. Σε ορισμένα χωριά γίνεται αναβίωση παλαιών “μιλημάτων” – ποιημάτων που αφηγούνται ιστορίες ή σατιρίζουν καταστάσεις.
Πρωτοχώρι Κοζάνης – Κεράσματα στους νεκρούς
Στο Πρωτοχώρι Κοζάνης, οι κάτοικοι, τη δεύτερη ημέρα του Πάσχα, τιμούν τους νεκρούς τους. Τελούν τρισάγιο και φέρνουν φαγητό και κεράσματα στα μνήματα. Τηρούν το ταφικό έθιμο που το έφεραν οι πρόγονοί τους από τον Πόντο και έχει τις ρίζες του στην αρχαιότητα.
Πέλλα – Έθιμο Σπασίματος των Αυγών
Στην περιοχή της Πέλλας, συγκεκριμένα στο γραφικό χωριό Μαργαρίτα, τη δεύτερη ημέρα του Πάσχα, τιμάται το τοπικό έθιμο του Σπασίματος των Αυγών, ενώ παράλληλα προσφέρονται στους επισκέπτες ντόπια παραδοσιακά εδέσματα.
Καβάλα – Αυγομαχίες
Τη δεύτερη ημέρα του Πάσχα, στη δημοτική κοινότητα Κρηνίδων του δήμου Καβάλας, αναβιώνει ένα παραδοσιακό έθιμο γνωστό ως “αυγομαχίες”. Μικροί και μεγάλοι, με μεγάλη προσοχή, παρουσιάζουν τα δικά τους αυγά και συμμετέχουν σε μια ξεχωριστή μάχη τσουγκρίσματος. Ο νικητής διακρίνεται από τον αριθμό των αβλαβών αυγών που θα καταφέρει να διατηρήσει στην κατοχή του.
