Χτισμένα σε υψόμετρο 950 μέτρων, μέσα στα έλατα, κέρδους, πλατάνια και καρυδιές, τα Θεοδώριανα κατέχουν τον τίτλο της ελληνικής «Πρωτεύουσας του Νερού». Οι μαγευτικοί δίδυμοι καταρράκτες και οι πηγές με τα άφθονα τρεχούμενα νερά, συνθέτουν ένα εξαιρετικό σκηνικό!
Τα Θεοδώριανα είναι χωριό του νομού Άρτας χτισμένο σε πλαγιά των ανατολικών Τζουμέρκων και απέχει από την πόλη της Άρτας 80 χιλιόμετρα.
Το όνομά τους φαίνεται να απηχεί την αρχαία πόλη Θεοδωρία του βασιλείου της Αθαμανίας, η οποία καταστράφηκε από τους Ρωμαίους το 167 π.Χ. Η ακριβής της τοποθεσία αγνοείται, δεν αποκλείεται όμως να βρισκόταν στην περιοχή των σημερινού χωριού, άποψη με την οποία τασσόταν και ο Άγγλος τοπογράφος και περιηγητής William Martin Leake ήδη από το 1810. Γεγονός είναι ότι τα Θεοδώριανα υπήρχαν το 1695, καθώς έχουν εντοπιστεί σε φορολογικό κατάλογο των Βενετών. Στην Τουρκοκρατία είχαν δικό τους σχολείο (1793), ενώ απέφυγαν τη μόνιμη οθωμανική κατοχή, γενόμενα κατά καιρούς καταφύγιο για τον Κατσαντώνη ή για μέλη της οικογένειας Μπότσαρη.
Τι να δείτε/ Τι να κάνετε
Οι καταρράκτες της Σούδας
Το σήμα κατατεθέν των Θεοδωριάνων, πόλος έλξης για χιλιάδες επισκέπτες κάθε χρόνο. Τα παγωμένα νερά του «Γκούρα» γκρεμίζονται από 25 μέτρα ύψος, αφού πρώτα προλάβουν να χωριστούν στα δυο, σχηματίζοντας δυο υπέροχους καταρράκτες. Το θέαμα μοναδικό. Η διαδρομή υπέροχη και εύκολη, ακόμα και για μικρά παιδιά. Μπορεί κάποιος να φτάσει με τα πόδια από το χωριό ακολουθώντας το σηματοδοτημένο μονοπάτι, έχοντας πάντα δίπλα του το αρδευτικό αυλάκι, που ξεκινάει πιο κάτω απ’ τους καταρράκτες και φτάνει μέχρι το χωριό. Η διαδρομή, με τα πόδια διαρκεί περίπου πενήντα λεπτά. Το μεγαλύτερο κομμάτι της μπορεί να γίνει και με αυτοκίνητο.
Το ρέμα του Παραδείσου (Μάρκς)
Θα το συναντήσετε λίγο πιο κάτω απ’ του «Σκούρτς», καθώς κατεβαίνετε για το χωριό. Ακολουθώντας το μονοπάτι δίπλα από το ρέμα, µέσα σε ένα δάσος από έλατα, θα συναντήσετε πολλούς μαγευτικούς καταρράκτες, ένα παραμυθένιο σκηνικό. Το νερό ρίχνεται από τεράστιους βράχους, σχηματίζοντας συνεχόμενους καταρράκτες και καταπράσινες λίμνες. Το ρέμα συνεχίζοντας το ταξίδι του σχηματίζει φυσικές «νεροτριβές». Ολοστρόγγυλοι οβοροί, µε µεγάλο βάθος, πραγµατικά κόβουν τηv ανάσα. Το νερό περιστρέφεται ακριβώς όπως στη νεροτριβή. Χαµnλά, και ύστερα από πορεία περίπου δύο χιλιομέτρων, τελειώνει το ταξίδι του εξίσου εντυπωσιακά, αφού σχnµατίζει τον τελευταίο του καταρράκτn στο αντάµωµά του µε τον Γκούρα.
Το πέτρινο γεφύρι
Ένα χιλιόμετρο έξω απ’ το χωριό και πάνω στον δρόμο για τα Τρίκαλα, βρίσκεται το παλιό πέτρινο γεφύρι του ποταμού Γκούρα. Είναι μονότοξο και χτίστηκε στις αρχές του περασμένου αιώνα, με την γνωστή ηπειρώτικη αρχιτεκτονική.
Ο παλιός νερόμυλος
Στον πάτο του χωριού, πολύ κοντά στη Σμίξη των δυο ποταμιών, βρίσκεται ο παλιός νερόμυλος. Το παλιό πέτρινο κτίριο χωμένο μέσα στα τεράστια πλατάνια κι από δίπλα ο Γκούρας με το βουητό του και τα παγωμένα νερά του, συνθέτουν ένα πανέμορφο τοπίο. Η σκαλισμένη πέτρα που βρίσκεται πάνω απ’ την μπροστινή πόρτα μαρτυρά ότι ο μύλος χτίστηκε το 1918. Ο μύλος είναι «βακούφικος» και ανήκει στην εκκλησία του Αϊ- Γιώργη. Σταμάτησε να λειτουργεί γύρω στο 1980. Σήμερα, στην είσοδο του χωριού, λειτουργεί καινούριος νερόμυλος και νεροτριβή.
Ο Σταυρός
Η παράδοση θέλει στα 1777 τον Πατροκοσμά να στήνει εκεί ξύλινο σταυρό. Η ιστορία καταγράφει στην ίδια θέση στις αρχές Αυγούστου του 1821 σπουδαία νικηφόρα μάχη με τους Τούρκους. Αργότερα, το 1883, οι Θοδωριανίτες αντιστέκονται στο ίδιο σημείο με επιτυχία στους τσιφλικάδες, που είχαν αγοράσει την Κωστηλάτα από τους Τούρκους. Σήμερα, εκεί στον αυχένα του Σταυρού, στα 1400 μέτρα υψόμετρο, ο επισκέπτης μπορεί να επισκεφτεί τα μνημεία που έχουν στηθεί, αλλά κυρίως να χαρεί την υπέροχη θέα. Τα Θεοδώριανα στο βάθος περιτριγυρισμένα απ’ τα βουνά. Το μάτι χάνεται στην απεραντοσύνη. Βαθιά μέχρι το Αυγό και την Κακαρδίτσα και τις ψηλές βουνοκορφές της Θεσσαλίας. Χαμηλά ο Αχελώος, πολλά χωριά, τ’ Άγραφα πολύ μακριά, η Άρτα και ο Αμβρακικός κόλπος.
Ιερός Ναός του Αγίου Γεωργίου
Αφιερωμένη στον Αϊ Γιώργη, προστάτη του χωριού. Χτίστηκε το 1880 από Πραμαντιώτες τεχνίτες. Το τέμπλο του παλιού ναού, σκαλιστό από ξύλο καρυδιάς, σπάνιο δείγμα ξυλογλυπτικής τέχνης, μεταφέρθηκε στο Μοναστήρι της Παναγίας. Το σημερινό τέμπλο είναι κι αυτό ξυλόγλυπτο, του 1918 από Μετσοβίτες τεχνίτες.
Το Μοναστήρι της Παναγίας
Στα βόρεια του χωριού απέχοντας πολύ λίγο από τα τελευταία σπίτια, βρίσκεται το Μοναστήρι της Παναγίας. Τα νερά του «Γκούρα» κυλούν στους πρόποδές του και απέναντι ορθώνονται απειλητικά τα «Πλάγια». Είναι αφιερωμένο στη Γέννηση της Θεοτόκου. Χτίστηκε το 1793. Την εποχή της Τουρκοκρατίας λειτούργησε σαν αλληλοδιδακτικό σχολείο. Στα χρόνια της Κατοχής μετατρέπεται σε κρησφύγετο πατριωτών, αλλά και σε πρόχειρο χειρουργείο και νοσοκομείο. Το Μοναστήρι κοσμείται από το παλιό ξυλόγλυπτο τέμπλο του Αι-Γιώργη.
Το φαράγγι της Αγίας Τριάδας
Ξεκινά απ’ το πάτο του χωριού εκεί που σμίγουν τα δυο ποτάμια «Άσπρη Γκούρα» και «Μουζάκι». Τα νερά τους πολύβουα και αφρισμένα, με καταρράκτες και σιγάλες, ακολουθούν μια ξέφρενη πορεία στο βάθος ενός σπάνιου φαραγγιού μήκους τριών χιλιομέτρων. Χαμηλά ανταμώνουν με τα ήρεμα νερά του Άσπρου. Στη μια μεριά του φαραγγιού η «Πετρίτσα» κι ο «Ελατιάς» με τα έλατα και τις απόκρημνες πλαγιές. Στην άλλη τα «Πλάγια», υψώνονται αμφιθεατρικά και επιβλητικά με τα παλιά δαντελωτά μονοπάτια τους να αχνοφαίνονται ακόμα. Στο βάθος το εκκλησάκι της Αγίας Τριάδας με το δασάκι του. Ένα τοπίο μοναδικής και άγριας φυσικής ομορφιάς. Κάποιοι τολμηροί μπορούν να το περπατήσουν ακολουθώντας το ποτάμι. Απαιτεί όμως προσοχή, και ιδιαίτερες ικανότητες, αφού αρκετές φορές θα σκαρφαλώσουν σε βράχια και στις απότομες όχθες για να διαβούν το ποτάμι.
Τι να δοκιμάσετε
Ο γαστρονομικός πλούτος της περιοχής είναι μεγάλος, μην φύγετε χωρίς να δοκιμάσετε θαλασσινά του Αμβρακικού (οστρακοειδή, θαλασσινά, την περίφημη γάμπαρη, σαρδέλες, πετάλια, τσιπούρες, λαβράκια κλπ) μέχρι τοπικά μαγειρευτά φαγητά, τις ασυναγώνιστες ηπειρώτικες πίτες και τα κρεατικά της σούβλας.
Το τοπίο μαγικό, γεμάτο δάση, τρεχούμενα νερά και καταρράκτες… Η διαμονή σας στα Θεοδώριανα θα είναι μία ξεχωριστή εμπειρία! Μέσω της Ολυμπίας Οδού, θα βρεθείτε εύκολα στη Δυτική Ελλάδα και θα έχετε την ευκαιρία να εξερευνήσετε όχι μόνο τα εκπληκτικά Θεοδώριανα αλλά και τις υπόλοιπες ομορφιές της Ηπείρου!
Πληροφορίες και φωτογραφίες: theodoriana.com
