5 θρυλικά κτίρια της Αθήνας που δεν υπάρχουν πια

Όμορφα νεοκλασσικά με μεγάλη ιστορία στόλιζαν για κάποια χρόνια την Αθήνα. Ειδικά προς τα τέλη του 19ου αιώνα ο νεοκλασικισμός στα αθηναϊκά κτήρια γνώριζε μεγάλες δόξες. Ωστόσο μετά και το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου τα πράγματα στη ρυμοτομία της Αθήνας άρχισαν να αλλάζουν ριζικά. Τη θέση των νεοκλασικών άρχισαν να παίρνουν πολυκατοικίες.

Δείτε ποια είναι πέντε από αυτά:

1. Το Μέγαρο Πεσμαζόγλου

Οικοδομήθηκε περίπου στο 1900 με σχέδια του αρχιτέκτονα Ερνεστ Τσίλερ και ήταν ένα από τα πιο επιβλητικά μέγαρα στην Αθήνα. Βρισκόταν στη θέση του σημερινού κτηρίου στη συμβολή της Βασιλίσσης Σοφίας με την Ηρώδου Αττικού.

Αν παρατηρήσει κανείς σήμερα το συγκεκριμένο κτίριο, θα δει πως ουσιαστικά είναι κομμένο στη μέση: από τη μια ένα νεοκλασικό και από την άλλη ένα σύγχρονο κτιριακό συγκρότημα. Μέχρι τα ’60s το κτίριο ήταν ενιαίο.

Ανήκε στον Ιωάννη Πεσμαζόγλου και οικοδομήθηκε για να στεγάσει, ως ενοικιαστές, όσους επισκέπτες επιθυμούσαν να μείνουν για κάποιο χρονικό διάστημα στην πόλη. Άλλωστε, στα πέριξ βρίσκονταν τα μέγαρα τόσο του βασιλικού θρόνου όσο και πλούσιων επιχειρηματιών και ομογενών.

Το κτίριο διατηρήθηκε έτσι ως τις αρχές του 1960, οπότε οι κληρονόμοι του αποφάσισαν να το μοιράσουν και οι τελικοί ιδιοκτήτες του γωνιακού τμήματος να το γκρεμίσουν για να χτιστεί μια σύγχρονη πολυκατοικία, η οποία σήμερα φιλοξενεί τα γραφεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, με την ανατολική πλευρά του να παραμένει ως έχει, για να κρατά ζωντανή τη μνήμη του ξακουστού μεγάρου.

2. Μέγαρο κοντέσας Τζένης Θεοτόκη

Σωκράτους 67. Σε αυτή τη διεύθυνση πριν από 70 χρόνια έβλεπε κανείς ένα μοναδικό νεοκλασικό του αρχιτέκτονα Σταμάτη Κλεάνθη. Το Μέγαρο κοντέσσας Τζένης Θεοτόκη χτίστηκε μεταξύ του 1842 και του 1844 για να φιλοξενήσει το ζεύγος Θεοτόκη.

Το κτίριο κατεδαφίστηκε το 1956 για να αντικατασταθεί από μεγάλες, σύγχρονες αστικές πολυκατοικίες ‒όπως συνέβη στην ευρύτερη περιοχή‒ και η τελευταία του χρήση ήταν αυτή της κλινικής. Η ιστορία του, ωστόσο, είναι πολύ πιο ενδιαφέρουσα.

Σε αυτό το εντυπωσιακό τριώροφο αρχοντικό σύχναζε όλη η αθηναϊκή αριστοκρατία. Ωστόσο, όλα αυτά σταμάτησαν όταν το 1846 το ζεύγος Θεοτόκη χώρισε και η κοντέσα λίγο αργότερα εγκατέλειψε τη χώρα για τη Δαμασκό, όπου γνώρισε έναν βεδουίνο σεΐχη 17 χρόνια μικρότερό της, τον οποίο και παντρεύτηκε. Μετά την κατεδάφιση του μεγάρου χτίστηκε το υπερπολυτελές ξενοδοχείο Ambassadeur, το οποίο γνώρισε μέρες ακμής τη δεκαετία του ’60. 

3. Μέγαρο Νεγρεπόντη

Βρισκόταν επί των οδών Λεωφόρος Αμαλίας 2-4 και Όθωνος, κατασκευάστηκε το 1870 και μέσα σε λιγότερα από 100 χρόνια, το 1959 κατεδαφίστηκε. Χαρακτηριστικό του κτηρίου ήταν η ωραία τοξοστοιχία της πρόσοψης. Αρχικά το κτήριο χρησιμοποιούταν ως κατοικία της Λουκίας Λ. Λουριώτη. Αργότερα χρησιμοποιήθηκε ως ανάκτορο του διαδόχου Κωνσταντίνου μετά τον γάμο του με τη Σοφία της Πρωσίας το 1889. Κάποια στιγμή το κτήριο πέρασε στη δικαιοδοσία του ελληνικού κράτους. Μέχρι το 1940 στέγαζε το υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας. Τελικά κατεδαφίστηκε για να αξιοποιηθεί όπως πολλά σημεία στην Αθήνα. Για να γίνουν πολυκατοικίες. Αυτό που βρίσκεται, δηλαδή, και σήμερα εκεί.

4. Το Δημοτικό Θέατρο της Αθήνας

Αδιαμφισβήτητα ένα από τα πιο επιβλητικά θέατρα που έχουν υπάρξει στην Ελλάδα. Ωστόσο, σε λιγότερο από 60 χρόνια χτίστηκε, εγκαινιάστηκε και κατεδαφίστηκε. Η απόφαση να κατασκευαστεί το Δημοτικό Θέατρο της Αθήνας πάρθηκε επί εποχής Όθωνα, το 1857. Η κατασκευή του πέρασε από χίλια κύματα. Το Θέατρο τελικά χτίστηκε στη σημερινή πλατεία Κοτζιά αρκετά χρόνια αργότερα. Τα εγκαίνια έγιναν το 1888. Η αίθουσά του γνώρισε ιστορικές στιγμές και έλαβαν χώρα πολύ γνωστές παραστάσεις. Το τέλος του ωστόσο ήρθε σύντομα. Αφού έγινε κατάλυμα για οικογένειες προσφύγων μετά τη Μικρασιατική καταστροφή, αργότερα λεηλατήθηκε. Τελικά το 1940 ο Κοτζιάς, από την θέση του υπουργού Διοικήσεως Πρωτευούσης, έδωσε την εντολή να ξεκινήσουν οι εργασίες κατεδάφισης.

5. Βίλα Μαργαρίτα

Στη θέση που στέκει σήμερα το εννιαώροφο κτίριο της Εθνικής Τράπεζας στη συμβολή της Βασιλίσσης Σοφίας με τη λεωφόρο Μεσογείων, μέχρι το 1969 βρισκόταν ένας πέτρινος πύργος 32 δωματίων που θύμιζε μεσαιωνικό κάστρο, με πυργίσκους, πολεμίστρες, κωνικό τρούλο και κήπο.   Η κατοικία άνηκε σ’ έναν Αρμένιο, το όνομα του οποίου παραμένει μέχρι σήμερα άγνωστο.  Η βίλα τελικά πωλήθηκε και πέρασε στην κυριότητα του επιχειρηματία Ευστάθιου Λάμψα, ιδιοκτήτη του ξενοδοχείου «Μεγάλη Βρετάννια».

Μετά το πέρας του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και του Εμφυλίου, όμως, ο πληθυσμός της Αθήνας αρχίζει να αυξάνεται ραγδαία, όπως και η κίνηση στους δρόμους. Σταθμό αποτελεί το έτος 1967, όταν απαλλοτριώνεται ένα μεγάλο μέρος του κήπου για να διαπλατυνθεί η στροφή από τη λεωφόρο Μεσογείων στη Βασιλίσσης Σοφίας. Ύστερα από μερικές ακόμη διαπλατύνσεις, η συνολική του έκταση μειώθηκε.

Η ιδιοκτήτρια, εν μέσω δικτατορίας, αποφάσισε να πουλήσει τον πύργο και την έκταση στην Κτηματική Τράπεζα. Κάτοικοι της περιοχής, με διαβήματα, αιτήσεις και διαμαρτυρίες, προσπάθησαν να προστατέψουν τον πύργο, ωστόσο η χούντα ήταν αποφασισμένη.   Το 1972 κατεδαφίστηκε, με το αρμόδιο υπουργείο να εξηγεί πως αυτό συνέβη επειδή η Βίλα Μαργαρίτα δεν είχε χαρακτηριστικά ελληνικής αρχιτεκτονικής παράδοσης, άρα δεν υπήρχε λόγος να διατηρηθεί.