Σε μια χώρα όπου πάνω από το 80% των κατοίκων της ζει σε εργατικές κατοικίες, μια κυβερνητική δέσμευση για βιώσιμο αστικό σχεδιασμό θα μπορούσε να έχει τεράστιες επιπτώσεις. Και όταν είναι μια τροπική χώρα όπου η άνεση και ο κλιματισμός είναι τρόπος ζωής, ο αντίκτυπος θα μπορούσε να είναι ακόμα μεγαλύτερος.
Με 42.000 νέα σπίτια σε πέντε κατοικημένες περιοχές, η οικολογική πόλη Tengah θα είναι ο 24ος νέος οικισμός που θα χτιστεί από κυβέρνηση της Σιγκαπούρης μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Είναι, ωστόσο, ο πρώτος με κεντρική ψύξη, αυτοματοποιημένη συλλογή απορριμμάτων και ένα κέντρο πόλης χωρίς αυτοκίνητα, το οποίο δίνει την ελπίδα ότι μπορεί να συμβάλει στη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στην πόλη-κράτος της Νοτιοανατολικής Ασίας.
Ονομάζεται «δασική πόλη» από αξιωματούχους, λόγω του πλούσιου πρασίνου και των δημόσιων κήπων της. Ο χώρος αυτός των 700 εκταρίων φιλοξενούσε κάποτε εργοστάσια κατασκευής τούβλων και αργότερα χρησιμοποιήθηκε για στρατιωτική εκπαίδευση. Ένας οικολογικός «διάδρομος» πλάτους 328 ποδών θα διατηρηθεί μέσω του κέντρου της, παρέχοντας ασφαλή διέλευση προς την άγρια φύση και συνδέοντας μια λεκάνη απορροής νερού από τη μία πλευρά με ένα φυσικό καταφύγιο από την άλλη.
Το έργο έχει αποδειχθεί tabula rasa για τους αστικούς σχεδιαστές που υποστηρίζουν τις αρχές του πράσινου σχεδιασμού και την «έξυπνη» τεχνολογία, σύμφωνα με τον Chong Fook Loong, διευθυντή του ομίλου για την έρευνα και τον προγραμματισμό στο Συμβούλιο Στέγασης και Ανάπτυξης της Σιγκαπούρης (HDB), τον οργανισμό που επιβλέπει τη δημόσια στέγαση της χώρας.
«Η Tengah είναι μια καθαρή πλάκα», είπε σε μια συνέντευξη, εξηγώντας ότι οι δρόμοι, οι χώροι στάθμευσης και οι υπηρεσίες κοινής ωφέλειας ωθούνται κάτω από το κέντρο της πόλης. «Πηγαίνουμε για την ιδανική ιδέα του διαχωρισμού της κυκλοφορίας, με τα πάντα υπόγεια και το επίπεδο του εδάφους να απελευθερώνεται εντελώς για τους πεζούς -για τους ανθρώπους. Έτσι, είναι ένα πολύ ασφαλές περιβάλλον για όλους. Θέλουμε μια πόλη που επιτρέπει το περπάτημα και την ποδηλασία με πολύ φιλικό προς τον χρήστη τρόπο», πρόσθεσε, λέγοντας ότι η ποδηλασία «απογειώθηκε» στη Σιγκαπούρη τα «τελευταία τρία έως πέντε χρόνια». Επίσης, μέσα στα σχέδια είναι η εγκατάσταση σταθμών φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων.
Εναλλακτικός… κλιματισμός
Αν και συγκριτικά μικρές, με πληθυσμό κάτω των 6 εκατομμυρίων ανθρώπων, οι κατά κεφαλήν εκπομπές της Σιγκαπούρης είναι υψηλότερες από αυτές του Ηνωμένου Βασιλείου, της Κίνας και της γειτονικής Μαλαισίας, σύμφωνα με τη Γραμματεία της Εθνικής Κλιματικής Αλλαγής της χώρας.
Αυτό οφείλεται, εν μέρει, στον κλιματισμό, ο οποίος αντιπροσωπεύει περισσότερο από το ένα τρίτο της τυπικής κατανάλωσης ενέργειας των νοικοκυριών. Η υπερθέρμανση του πλανήτη θα επιδεινώσει αυτήν την εξάρτηση. Η Μετεωρολογική Υπηρεσία της Σιγκαπούρης (MSS) προέβλεψε ότι έως το τέλος αυτού του αιώνα οι μέσες ημερήσιες θερμοκρασίες στην πόλη-κράτος μπορεί να είναι τουλάχιστον 34,1 βαθμοί Κελσίου «σχεδόν κάθε μέρα» κατά τους οκτώ θερμότερους μήνες του έτος.
Ως εκ τούτου, η διατήρηση της δροσιάς θα είναι όλο και περισσότερο απαραίτητη για τους κατοίκους. Αντί να δαιμονοποιούν τον κλιματισμό, οι σχεδιαστές της Tengah προσπάθησαν να το ξανασκεφτούν. Κρύο νερό, που θα παγώνει με ηλιακή ενέργεια, θα διοχετεύεται μέσω των σπιτιών της περιοχής, πράγμα που σημαίνει ότι οι κάτοικοι δεν χρειάζεται να εγκαταστήσουν ανεπαρκείς εξωτερικούς συμπυκνωτές AC (αν και μπορούν ακόμα να ελέγξουν τη θερμοκρασία στα δικά τους διαμερίσματα).
Σύμφωνα με τον πάροχο ενέργειας της πόλης, SG Group, αυτό θα αποφέρει εξοικονόμηση διοξειδίου του άνθρακα που ισοδυναμεί με το να βγάζεις 4.500 αυτοκίνητα από τους δρόμους κάθε χρόνο. Η κρατική εταιρεία ενέργειας αναφέρει ότι από τα διαμερίσματα που έχουν ήδη πωληθεί εκ των προτέρων, 9 στους 10 μελλοντικούς κατοίκους έχουν εγγραφεί για κεντρική ψύξη.
Οι σχεδιαστές χρησιμοποίησαν μοντέλα υπολογιστών για να προσομοιώσουν τη ροή του ανέμου και την αύξηση της θερμότητας σε όλη την πόλη, συμβάλλοντας στη μείωση του λεγόμενου urban heat island effect, όπου οι ανθρώπινες δραστηριότητες και δομές καθιστούν τις αστικές περιοχές ιδιαίτερα θερμότερες από τη γύρω φύση). Αλλού, τα «έξυπνα» φώτα θα σβήνουν όταν οι δημόσιοι χώροι δεν είναι ελεύθεροι και τα σκουπίδια θα αποθηκευτούν κεντρικά, με ένα σύστημα παρακολούθησης να εντοπίζει πότε θα πρέπει να συλλέγονται.
«Αντί να χρησιμοποιήσουμε ένα φορτηγό για να συλλέξουμε σκουπίδια από κάθε οικοδομικό τετράγωνο, θα απορροφήσουμε όλα τα σκουπίδια μέσω του συστήματος με πεπιεσμένο αέρα σε έναν θάλαμο που εξυπηρετεί αρκετά τετράγωνα», δήλωσε ο Chong. «Κατά καιρούς, το σκουπιδιάρικο θα πρέπει απλώς να τα μαζεύει από τον θάλαμο».
Από τα 42.000 σπίτια που χτίζονται στην Tengah, περισσότερο από το 70% θα διατεθούν μέσω του HDB με μακροχρόνιες μισθώσεις. Οι τιμές για διαμερίσματα δύο υπνοδωματίων ξεκινούν σήμερα από μόλις 108.000 δολάρια Σιγκαπούρης (82.000 δολάρια), με τα πρώτα διαμερίσματα να ολοκληρώνονται το 2023.
Όλοι οι κάτοικοι θα έχουν πρόσβαση σε μια εφαρμογή που τους επιτρέπει να παρακολουθούν τη χρήση ενέργειας και νερού. Οι ψηφιακές οθόνες σε κάθε τετράγωνο εν τω μεταξύ θα ενημερώνουν τους κατοίκους για τις συλλογικές περιβαλλοντικές τους επιπτώσεις, οι οποίες θα μπορούσαν ακόμη και να ενθαρρύνουν τον ανταγωνισμό μεταξύ οικιστικών μπλοκ, σύμφωνα με την SG Group.
Ανεξάρτητα από το αν η χρήση της έξυπνης τεχνολογίας μπορεί να αποτρέψει σημαντικά τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου ή όχι, η συμμετοχή των κατοίκων με τη δική τους κατανάλωση θα μπορούσε να προκαλέσει αλλαγή συμπεριφοράς, σύμφωνα με την Περίν Χάμελ, βοηθό καθηγήτρια στην Ασιατική Σχολή Περιβάλλοντος του Nanyang Technological University.
«Το να σκεφτόμαστε την κατανάλωση τροφίμων και να σκεφτόμαστε τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι χρησιμοποιούν τον κλιματισμό είναι όλα μέρος της επίτευξης κλιματικών στόχων», είπε. «Η αλλαγή συμπεριφοράς θα είναι αναπόσπαστο μέρος αυτής και, φυσικά, ο αστικός σχεδιασμός είναι ο πρώτος τρόπος για να επηρεάσει και να αλλάξει τη συμπεριφορά».
Σύνδεση με τη φύση
Για τη Χάμελ, η ενσωμάτωση της φύσης και των κατοικημένων περιοχών -που δημιουργεί «περισσότερες ευκαιρίες για τους ανθρώπους να αλληλεπιδρούν με τη φύση»- είναι εκεί που υπερέχει το σχέδιο της Tengah. Εκτός από τον προαναφερθέντα δασικό διάδρομο, οι κάτοικοι της πόλης θα έχουν πρόσβαση σε κοινοτική γεωργία στη λεγόμενη Plantation District.
Πέρα από την προώθηση και την προστασία της βιοποικιλότητας, η διατήρηση της φύσης μπορεί να οδηγήσει σε περαιτέρω αλλαγή συμπεριφοράς, δήλωσε η Χάμελ. «Υπάρχουν πολλά παραδείγματα, από όλο τον κόσμο, που δείχνουν ότι η αλλαγή της σχέσης μας με τη φύση μέσω καθημερινών συναντήσεων βοηθά τους ανθρώπους να αναλάβουν περιβαλλοντική δράση», είπε. «Σε αυτό το μέτωπο νομίζω ότι το βιοφιλικό σχέδιο και το γενικό σχέδιο (της Tengah) κάνει πραγματικά καλή δουλειά».
Ωστόσο, η Nature Society Singapore (NSS) επέκρινε το σχέδιο για τη συντήρηση πολύ λίγου -λιγότερο από το 10%- από το υφιστάμενο δάσος της περιοχής. Η περιβαλλοντική ομάδα πρότεινε δύο επιπλέον «βασικές δασικές περιοχές» και στα δύο άκρα του πράσινου διαδρόμου για την προώθηση της βιοποικιλότητας και την προστασία των αποδημητικών ειδών.
Η κυβέρνηση είπε ότι «τελειοποιεί» το σχέδιό της με βάση την έκθεση NSS, αν και η Αρχή Μεταφορών Χερσαίας Σιγκαπούρης αποκάλυψε έκτοτε ότι ακόμη περισσότερο από το υπόλοιπο δάσος -περίπου το 3% του προτεινόμενου διαδρόμου- θα αφαιρεθεί για να ανοίξει οδογέφυρα στην πόλη σε έναν κοντινό αυτοκινητόδρομο.
Τι σημαίνουν αυτές οι πρωτοβουλίες αστικού σχεδιασμού για την υπόλοιπη Σιγκαπούρη μένει να το δούμε. Όταν η Tengah αποκαλύφθηκε για πρώτη φορά το 2016, ήταν η πρώτη νέα πόλη που ανακοινώθηκε από την κυβέρνηση της Σιγκαπούρης σε δύο δεκαετίες, πράγμα που σημαίνει ότι κάθε άλλη γειτονιά σχεδιάστηκε πολύ πριν από την εποχή των αυτόνομων οχημάτων και παροχών με πρόσβαση στο Διαδίκτυο. Ο Chong παραδέχτηκε ότι «δεν είναι τόσο εύκολο» να μετατρέψετε υπόγεια οδικά δίκτυα και αγωγούς απορριμμάτων σε υπάρχουσες πόλεις.
