Του Νίκου Παγώνη*
Δεσπόζουσας σημασίας για τον ελληνικό κόσμο αποτελούσε ανέκαθεν ο θεσμός της οικογένειας. Αν εξετάσουμε την ετυμολογία του όρου θα διαπιστώσουμε ότι αποτελείται από τις λέξεις οίκος και γένος. Στην ομηρική εποχή η στενή έννοια της λέξης «οικογένειας», (έννοια που έλαβε κατά τον 19ο αιώνα) εγκιβωτιζόταν στον όρο «οίκος», ο οποίος αναφερόταν όχι μόνο στο έμψυχο δυναμικό αλλά αναπόσπαστο τμήμα του αποτελούσε και το άψυχο υλικό, όπως το οίκημα, καθώς και οι οικογενειακές παραδόσεις. Κεντρική θέση στον οίκο κατείχε η εστία, χώρος ιερός και σύμβολο ενότητας, γύρω απ’ την οποία συγκεντρωνόταν και συζητούσε η οικογένεια.
Στο πλαίσιο αυτό το πατρικό σπίτι έφερε βαρύ συναισθηματικό φορτίο και αντιμετωπιζόταν ως έμψυχη οντότητα, ιδίως στην κοσμοαντίληψη των μεταναστών, των ξενιτεμένων, των ναυτικών, των φοιτητών και εν γένει όλων των ανθρώπων οι οποίοι εκ του μακρόθεν αναπολούσαν την οικογενειακή τους εστία, αντίληψη που θεματοποιείται στο ποίημα του Παλαμά:
Το σπίτι που γεννήθηκα κι ας το πατούν οι ξένοι
στοιχειό είναι και με προσκαλεί· ψυχή, και με προσμένει.
Διερευνώντας, όμως, τη μορφή και τη δομή της οικογένειας στην εποχή μας, εύκολα αντιλαμβανόμαστε τις βαθιές πληγές της. Μέσα στην ραγδαία ροή της καθημερινότητας και της εντατικοποίησης των ρυθμών της ζωής, η οικογενειακή θαλπωρή αμβλύνεται αν και οι αποστάσεις ελαχιστοποιούνται. Έτσι, ο χώρος που κάποτε εθεωρείτο ιερός, αποτελεί πλέον περισσότερο παραδοσιακό στερεότυπο και λιγότερο πραγματικότητα.
Δεδομένου ότι η κρίση που διέρχεται ο θεσμός της οικογένειας σήμερα είναι απόρροια των σύγχρονων κοινωνικών, ηθικών και ιδεολογικών παραμέτρων, ο επαναπροσδιορισμός του ρόλου και της σημασίας της στην κοινωνία αποτελεί την μεγάλη πρόκληση της εποχής μας. Μέσα σ’ αυτό το πρίσμα το σύνθημα «μένουμε σπίτι» πρέπει να εκληφθεί ως ένα κάλεσμα για να σφυρηλατήσουμε τις σχέσεις με τους συγγενείς μας και να επανασυνδεθούμε με το πεπρωμένο της οικογενειακής μας κοινότητας. Και πρωτίστως να θυμηθούμε ότι η οικογένεια αποτελεί μια ζεστή αγκαλιά για τα μέλη της.
* Ο Νίκος Παγώνης είναι Γραμματέας Ειδικών Κομματικών Οργανώσεων Ν.Δ
