O κυβερνητικός ανασχηματισμός της 4ης Ιανουαρίου 2021 έφερε στην ηγεσία του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας τον Κώστα Σκρέκα, που μέχρι πρότινος κατείχε την θέση του Υφυπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων.
Το χαρτοφυλάκιο του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας είναι κομβικό για την οικονομική ανάπτυξη της χώρας. Όχι μόνο γιατί ρυθμίζει το πλαίσιο της παραγωγής, διανομής και κατανάλωσης ενέργειας που είναι η κινητήριος δύναμη όλης της Οικονομίας, αλλά και γιατί περιλαμβάνει την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος που είναι ο μεγαλύτερος πλούτος της Ελλάδας και η πραγματική κληρονομιά κάθε γενιάς στην επόμενη.
Ο νέος Υπουργός έχει να αντιμετωπίσει 5 μεγάλες προκλήσεις μέσα στο 2021:
1) Να προωθηθεί η ανακύκλωση και η κατάργηση των πλαστικών μιας χρήσης. Ήδη από το Νοέμβριο του 2020 έχει νομοθετηθεί ο περιορισμός των πλαστικών μιας χρήσης, με 10 κατηγορίες πλαστικών προϊόντων να σταματούν να πωλούνται από τον Ιούλιο του 2021 και να δίνονται οικονομικά κίνητρα προς τους πολίτες για να έχουν δικά τους επαναχρησιμοποιούμενα σκεύη. Ο βαθμός ανακύκλωσης στην Ελλάδα είναι ιδιαίτερα χαμηλός (υπολογίζεται περίπου στο 18%) και πολλές φορές, «ανακύκλωση» σημαίνει ότι τα προς ανακύκλωση απορρίμματα καταλήγουν σε τρίτες χώρες, με χαμηλά περιβαλλοντικά standards. Μέσα από α) τις μελλοντικές νομοθετικές ενέργειες μείωσης της χρήσης των πλαστικών μιας χρήσης που έχουν προταθεί, β) τα νέα ολοκληρωμένα συστήματα ανακύκλωσης και τις αδειοδοτήσεις για νέα εργοστάσια επεξεργασίας ανακυκλώσιμων υλικών με το σχήμα των Συμπράξεων Ιδιωτικού και Δημοσίου Τομέα (ΣΔΙΤ) και γ) μια μεγάλη καμπάνια ευαισθητοποίησης του κοινού για την ανακύκλωση και τη μείωση της χρήσης πλαστικών, η νέα ηγεσία του Υπουργείου διαφαίνεται ότι έχει πολλή δουλειά μπροστά της σε αυτό τον τομέα, που όμως είναι απαραίτητη για την προστασία του περιβάλλοντος και την ποιότητα ζωής των πολιτών.
2) Να προχωρήσουν οι αποκρατικοποιήσεις στον ενεργειακό τομέα. Το 2020 ήταν το έτος της πανδημίας και η παγκόσμια οικονομική καθυστέρηση δεν ευνόησε την προώθηση των σχεδιαζόμενων αποκρατικοποιήσεων. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα το Ελληνικό Δημόσιο να έχει έσοδα μόλις 54,5 εκατ. ευρώ, σε σχέση με τα πάνω από 2,5 δισ. που ανέμενε. Στις αποκρατικοποιήσεις αρμοδιότητας του νέου Υπουργού ξεχωρίζουν οι διαγωνισμοί για την ΔΕΠΑ Υποδομών και για την ΔΕΠΑ Εμπορίας, που σήμερα βρίσκονται στο στάδιο κατάρτισης δεσμευτικών προσφορών. Όμως, το αγκάθι στο διαγωνισμό της ΔΕΠΑ Εμπορίας είναι η αναμονή της ολοκλήρωσης της δικαστικής διαμάχης του φορέα με εταιρία συμφερόντων του Ομίλου Λαυρεντιάδη. Μια αρνητική εξέλιξη σε αυτήν θα δημιουργήσει περαιτέρω προβλήματα για την ΔΕΠΑ Εμπορίας, που θα επιβαρυνθεί και με νέα χρέη που αυτή τη στιγμή δε μπορούν να υπολογιστούν. Μπροστά έχει πάρει και ο διαγωνισμός για την Υπόγεια Αποθήκη Φυσικού Αερίου Νότιας Καβάλας, για την οποία έχουν εκδηλώσει αρχικό ενδιαφέρον 3 επενδυτικά σχήματα. Η Υ.Α.Φ.Α. θα δημιουργηθεί στην υπόγεια έκταση του κοιτάσματος του Πρίνου που θεωρείται εξαντληθέν και η ύπαρξή της είναι στρατηγικής σημασίας για την ενεργειακή πολιτική της χώρας μας.
Τέλος, δυο διαγωνισμοί τρέχουν αυτή τη στιγμή για assets της ΛΑΡΚΟ. Ο ένας αφορά την μίσθωση του εργοστασίου της Λάρυμνας και του μεταλλείου Λουτσίου, διεξάγεται από το ΤΑΙΠΕΔ και έχει πάρει παράταση μέχρι και την 1η Φεβρουαρίου, ενώ ο άλλος διεξάγεται από τον ειδικό διαχειριστή και έχει ως αντικείμενο τα μεταλλευτικά δικαιώματα σε μια σειρά μεταλλείων. Η νέα ηγεσία του Υπουργείου βρίσκεται μπροστά σε μια πολύ σημαντική διαδικασία που θα δώσει ανάσα στην καταχρεωμένη εταιρία και ο σχεδιασμός είναι να μπορέσει να υπάρξει ο ίδιος ανάδοχος για όλα τα assets, με το να επιτραπεί στον ανάδοχο του ενός διαγωνισμού να πλειοδοτήσει και στον άλλον. Το αίνιγμα της διπλής πλειοδοσίας σε δυο διαγωνισμούς που διεξάγονται από 2 φορείς, είναι μια από τις σημαντικότερες προκλήσεις που έχει να αντιμετωπίσει ο κ. Σκρέκας.
3) Να μπει μια τάξη στο χωροταξικό σχεδιασμό της χώρας. Στο πεδίο αυτό, ο νέος Υπουργός παίρνει πολύτιμη παρακαταθήκη από τον προκάτοχο του, Κωστή Χατζηδάκη. Ο νέος χωροταξικός νόμος 4759/2020, που ψηφίστηκε αρχές Δεκεμβρίου, επιλύει προϋπάρχοντα προβλήματα και δημιουργεί προϋποθέσεις για την προσέλκυση μεγάλων τουριστικών επενδύσεων και για την αναζωογόνηση της οικοδομικής δραστηριότητας που ήταν πάντα, κατά το κοινώς λεγόμενο, «η ατμομηχανή της Ελληνικής Οικονομίας». Όμως η πολυνομία και οι διαφορετικές, απαρχαιωμένες προβλέψεις για χρήσεις γης που ισχύουν ή έχουν ισχύσει κατά καιρούς είναι πρόβλημα. Το «χτένισμα» του συνόλου της πολεοδομικής νομοθεσίας για απαλοιφή όλων των αλληλοσυγκρουόμενων διατάξεων είναι μια ανάγκη που καθίσταται επιβεβλημένη.
Αντίστοιχα, η ανάρτηση των δασικών χαρτών που ξεκίνησε την Παρασκευή 15/1 και θα διαρκέσει σταδιακά μέχρι το τέλος Φεβρουαρίου είναι ένα σημαντικό βήμα, που όμως έχει την δυναμική να προκαλέσει εκ νέου καθυστερήσεις. Ο νέος Υπουργός έχει να διασφαλίσει την επίτευξη του στόχου της κύρωσης των δασικών χαρτών έως το τέλος του έτους για το σύνολο της Επικράτειας, μαζί με την εξέταση από τις αρμόδιες Επιτροπές της πλειονότητας των αντιρρήσεων που σίγουρα θα δηλωθούν σε όλες τις Περιφέρειες. Η αγαστή συνεργασία που απαιτείται μεταξύ του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, του Εθνικού Κτηματολογίου που πια εποπτεύεται από το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης, των Περιφερειών, των Επιτροπών και όλων των άλλων εμπλεκομένων φορέων είναι ένα πολύ σημαντικό τεστ για την νέα ηγεσία.
4) Να προχωρήσει σε ενίσχυση του θεσμικού πλαισίου για τα ιστορικά και νεοκλασικά κτήρια και να διασώσει την πολιτιστική κτηριακή κληρονομιά μας. Ήδη με την προηγούμενη ηγεσία, το Υπουργείο επεξεργάστηκε 3 χρηματοδοτικά εργαλεία για τη διάσωση του κτιριακού και αρχιτεκτονικού αποθέματος της Ελλάδας, των διατηρητέων και νεοκλασικών κτιρίων. Το πρόγραμμα ονομάζεται «Διατηρώ» και είναι βασισμένο στις αρχές του «Εξοικονομώ-Αυτονομώ». Μέσα από αυτό θα διασφαλίζεται η σωτηρία αρχιτεκτονικά ιδιαίτερων κτιρίων, που έχουν ή όχι κηρυχτεί διατηρητέα, που βρίσκονται εντός παραδοσιακών οικισμών και που είναι εγκαταλελειμμένα, αποτελώντας κινδύνους για τη δημόσια ασφάλεια λόγω έλλειψης συντήρησης. Η έλλειψη αυτή οφείλεται σε οικονομική αδυναμία των ιδιοκτητών τους να τα συντηρήσουν ή απουσία ιδιοκτητών. Υπάρχουν χιλιάδες τέτοια κτίρια σε όλη τη χώρα, με τις εκτιμήσεις να φτάνουν τα 5.000 που μπορούν να ωφεληθούν άμεσα από το πρόγραμμα.
Παράλληλα, το ευρύτερο πρόγραμμα με το οποίο οι Δήμοι μπορούν να παρέμβουν σε ένα εγκαταλειμμένο κτήριο, από τα πάνω από 9.500 που έχουν δηλωθεί σε όλη την Επικράτεια, τρέχει ήδη. Οι Δήμοι σε συνεργασία με κλιμάκια του Τεχνικού Επιμελητηρίου διεξάγουν αυτοψίες και χαρακτηρίζουν τα κτίρια κατεδαφιστέα ή μη. Για όσα δεν κριθούν κατεδαφιστέα, οι επιλογές ανάληψης υποχρεώσεων από τους Δήμους για τη συντήρησή τους και την εκμετάλλευσή τους είναι πολλές, από πλήρη αναστύλωση, μέχρι εργασίες πρόσοψης και διαμόρφωση εσωτερικών χώρων. Ήδη ο Δήμαρχος Αθηναίων Κώστας Μπακογιάννης ανακοίνωσε σε ανάρτησή του στο Facebook στις 18 Ιανουαρίου ότι έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία για 63 κτήρια στα όρια του Δήμου Αθηναίων. Η πρόκληση για την ηγεσία του Υπουργείου εδώ είναι η ολοκλήρωση της νομοθετικής παρέμβασης σε συνεργασία με τα υπουργεία Υποδομών και Μεταφορών και Πολιτισμού, για τη διευκόλυνση των Δήμων να κατεδαφίσουν ή να επισκευάσουν τα κτίρια, χωρίς να θιχτούν δικαιώματα ιδιοκτησίας, όπου υπάρχουν.
5) Να διαδραματίσει η Ελλάδα σημαντικό ρόλο στο κρίσιμο ενεργειακό παιχνίδι των αγωγών που εξελίσσεται αυτή τη στιγμή στην Ν.Α. Μεσόγειο. Η φράση «η Ελλάδα ως ενεργειακό σταυροδρόμι» της Μεσογείου, της Ανατολικής Ευρώπης, της Νότιας Ευρώπης και γενικά της ευρύτερης περιοχής ακούγεται συχνά και από τα πιο επίσημα χείλη. Η γεωγραφική θέση της χώρας μας την κάνει προνομιακή πύλη εισόδου στην Ευρώπη των αγωγών φυσικού αερίου που έρχονται τις χώρες παραγωγής της Κεντρικής Ασίας και της Ανατολικής Μεσογείου. Εξάλλου, η πλήρης εμπορική λειτουργία του Αγωγού TAP στις 15 Νοεμβρίου και η άφιξη των πρώτων ποσοτήτων στα τέλη Δεκεμβρίου ήταν μια ιστορική στιγμή!
Το επόμενο σημαντικό project, ο πολυσυζητημένος υποθαλάσσιος αγωγός EastMed που θα συνδέσει την Ανατολική Μεσόγειο και τα εκεί κοιτάσματα φυσικού αερίου της Κύπρου και του Ισραήλ με τις αγορές της Κεντρικής Ευρώπης, βαίνει προς υλοποίηση. Ο αγωγός θα ξεκινάει από τα πεδία εξόρυξης ανοιχτά της Κύπρου, θα περνάει από την Κρήτη και θα συνεχίζει για την ηπειρωτική Ελλάδα και μετά την Ιταλία με διακλαδώσεις προς Αλβανία και Βουλγαρία και με μήκος πάνω από 1900 χλμ. Το 2021 είναι σημαντικό έτος για την πορεία υλοποίησης του σχεδίου και η ηγεσία του Υπουργείου θα κληθεί να διαχειριστεί αυτό το σύνθετο, αλλά πολύ σημαντικό για την ενεργειακή ασφάλεια και τη στρατηγική σημασία της χώρας project. Πάνω από 10 δισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου θα περνούν κάθε χρόνο από τον EastMed, κάνοντας την Κύπρο και την Ελλάδα πολύ σημαντικούς ενεργειακούς παίκτες στην παγκόσμια ενεργειακή σκακιέρα.
Τέλος, προχωράει η κατασκευή του πλωτού τερματικού σταθμού υποδοχής, προσωρινής αποθήκευσης και αεριοποίησης Υγροποιημένου Φυσικού Αερίου (LNG) που θα βρίσκεται 17,5 χλμ. από το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης. Ο σταθμός θα συνδεθεί με αγωγό μήκους 28 χλμ. με την ενδοχώρα, μέσω του οποίου το αεριοποιημένο LNG θα προωθείται στις αγορές της Ελλάδας, των Βαλκανίων και της Κεντρικής Ευρώπης και αναμένεται να είναι έτοιμος μέσα στο 2023.
Τα θέματα ενεργειακής ασφάλειας είναι από τα πιο σημαντικά που έχει να φροντίσει ένα κράτος και επηρεάζουν όχι μόνο την Οικονομία του, αλλά και την ίδια την ποιότητα ζωής των πολιτών του. Τα θέματα περιβάλλοντος και προστασίας του είναι υψίστης σημασίας στην εποχή της κλιματικής αλλαγής. Υπό αυτές τις συνθήκες, το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας καθίσταται ένα από τα πιο σημαντικά υπουργεία κάθε χώρας και η επιτυχία του εκάστοτε πολιτικού προϊσταμένου είναι μια επιτυχία της χώρας. Αναμένουμε με συγκρατημένη αισιοδοξία τις εξελίξεις και ευχόμαστε καλή επιτυχία στον κ. Σκρέκα, στους υφυπουργούς του κ. Ταγαρά και κ. Αμυρά και στην ομάδα του.
