Του Σωτήρη Κατσέλου
Ήδη ίσως μάθατε για τον «Μεγάλο Περίπατο», το σχέδιο που ουσιαστικά επιδιώκει να ενοποιήσει ένα μεγάλο μέρος του ιστορικού κέντρου της Αθήνας ώστε να γίνει πιο φιλικό προς τον επισκέπτη και τον πεζό. Σύμφωνα με το σχέδιο, μετά την υλοποίηση του θα διατεθούν 50.000 M2 ελεύθερου χώρου για τους πολίτες.
Οι γενικές αντιδράσεις μπορούν να χαρακτηριστούν μάλλον θετικές και είναι γεγονός ότι η Αθήνα έχει ανάγκη από μικρότερη κυκλοφορία οχημάτων στο κέντρο και πολύ μεγαλύτερους ελεύθερους χώρους. Το νιώσαμε άλλωστε όλοι με την πανδημική κρίση, όπου ίσως για πρώτη φορά οι Αθηναίοι πραγματικά κατάλαβαν την αξία του περιπάτου και της προσωπικής άσκησης σε τόσο μαζικό επίπεδο και ένιωσαν πώς είναι η Αθήνα με ήπια κυκλοφορία. Η πόλη μας και ο ελεύθερος, κοινόχρηστος χώρος της ξαφνικά αξιολογούνται με διαφορετικό τρόπο. Αν σκεφτούμε δε, ότι τα διεθνή ταξίδια άρα και οι «αποδράσεις», θα καθυστερήσουν αρκετά να αποκατασταθούν, η βελτίωση του αστικού περιβάλλοντος έχει πολύ μεγαλύτερη σημασία από το παρελθόν. Η αξιολόγηση του σχεδίου για τον «Μεγάλο Περίπατο» είναι σίγουρα ζήτημα πιο ειδικών από εμένα, ωστόσο θα πρέπει να έχουμε πάντα υπόψη την ισορροπία μεταξύ ενός καλύτερου περιβάλλοντος και του να μην στερείται τίποτα ο πολίτης από το δικαίωμα του στην εργασία και στην μετακίνηση.
Ωστόσο αυτό που προβληματίζει περισσότερο σε σχέση με το σχέδιο, είναι η αίσθηση της «μουσειακής Αθήνας» που είναι ιδιαίτερα διάχυτη. Η πόλη των Αθηνών τα τελευταία χρόνια ζει συνεχείς μεταλλάξεις, από την Αθήνα των Ολυμπιακών Αγώνων καταλήξαμε στην Αθήνα της οικονομικής κρίσης και μετά στην σχεδόν φούσκα των AirBnB και των Golden Visas και τώρα βλέπουμε να αναδύεται η πιθανότητα μιας πόλης – αξιοθέατο. Μέσα από αυτές τις μεταλλάξεις και τις διάφορες φάσεις κατά καιρούς βλέπουμε σχέδια «αστικής βελτίωσης» να ανέρχονται και αν παρέρχονται συχνά με τόσο γρήγορους ρυθμούς που χάνεις τον λογαριασμό. Κάποια δε από αυτά τα σχέδια κατέληξαν σε σχεδόν κιτς αποτελέσματα όπως π.χ. του «εμπορικού τριγώνου»), για αυτό και υπάρχουν εύλογες επιφυλάξεις και για το τι εν τέλει οραματίζεται αυτό το σχέδιο.
Είμαι από τους ανθρώπους που πιστεύουν ότι η πόλη έχει πραγματικά τεράστιες δυνατότητες. Πλούτο ιστορικό, αρκετό πληθυσμό, ένα σημαντικό λιμάνι σε στρατηγική θέση και ένα σύγχρονο αεροδρόμιο. Αυτό που λείπει στην Αθήνα κατά τη γνώμη μου είναι η αίσθηση ενός συνεκτικού οράματος ώστε αυτή όντως να μετατραπεί σε μια «μητρόπολη του κόσμου» έχοντας ταυτόχρονα μια στόχευση στον ανώνυμο κάτοικο της. Το πρόβλημα της πόλης δεν είναι τόσο αν έχει τοπόσημα, είναι η συνολική αίσθηση εγκατάλειψης που υπάρχει στο μεγαλύτερο μέρος της. Είναι τα σπασμένα πεζοδρόμια και οι βρώμικες πολυκατοικίες, είναι οι δυσκολίες που έχει ο πολίτης της πόλης σε πολλά επίπεδα στην καθημερινότητα του αλλά και η κακή αισθητική του άμεσου περιβάλλοντος του. Το πρόβλημα της δηλαδή είναι πολύ πιο σημαντικό «στους μικρούς περίπατους» στην κάθε γειτονιά, αν μου επιτρέπετε την έκφραση.
Οπότε ναι, χρειάζεται να έχουμε πιο ήπια κυκλοφορία στο κέντρο για παράδειγμα, αλλά συγχρόνως χρειάζεται και άνετα και γρήγορα μεταφορικά μέσα καθώς και το να διαθέτουμε θέσεις πάρκινγκ για τους κατοίκους. Χρειάζεται πάντα μια καλή «βιτρίνα» (π.χ. ιστορικό κέντρο), αλλά είναι πλέον δραματικά αναγκαία και μια συνολική αναβάθμιση των προσόψεων όλων των κτιρίων της πόλης (στο πρότυπο ίσως όπως γίνονται οι ενεργειακές αναβαθμίσεις), η πόλη επίσης χρειάζεται να μπει και για τα καλά στο «σήμερα» γενικότερα, να αρχίσει να προσφέρει λύσεις με σύγχρονα δίκτυα, υποδομές και υπηρεσίες (π.χ.smart cities), για αυτούς που ζουν μια κανονική καθημερινότητα σε μια παραγωγική μητρόπολη και όχι σε μια πόλη – μουσείο. Προφανώς δεν γνωρίζουμε τι σχέδια υπάρχουν και αν υπάρχουν σε όλα τα επίπεδα που αναφέρουμε, αλλά χρειάζεται άμεσα να ακούσουμε τι μέτρα θα ληφθούν σε αυτή τη κατεύθυνση.
