Πρωτοχρονιά χωρίς βασιλόπιτα δεν γίνεται! Κάθε χρόνο είναι η πρωταγωνίστρια του εορταστικού τραπεζιού. Μάλιστα, λένε ότι, όποιος βρει το φλουρί θα έχει καλή τύχη ολόκληρο τον χρόνο.
Γνωρίζουμε όμως γιατί βάζουμε φλουρί στη βασιλόπιτα;
Πρόκειται για ένα πολύ παλιό έθιμο που έχει τις ρίζες του στα Κρόνια, μια αρχαιοελληνική γιορτή αντίστοιχη με τα Ρωμαϊκά Σατουρνάλια. Η σημερινή του εκδοχή, ωστόσο, οφείλεται στη χριστιανική παράδοση καθώς εμφανίζεται και στην καθολική και στην ορθόδοξη παράδοση.
Οι πρώτοι που έβαλαν φλουρί, δηλαδή νόμισμα, στην πίτα της Πρωτοχρονιάς ήταν οι Φράγκοι, στο λεγόμενο Kings’ cake, δηλαδή πίτα αφιερωμένη στους τρεις βασιλιάδες ή τρεις μάγους όπως τους λέμε εμείς.
Μάλιστα συνήθιζαν να κόβουν την πίτα τα Θεοφάνια κάτι που συνηθίζεται και σε διάφορες περιοχές της χώρας μας, καθώς σε πολλά σπίτια κόβουν μια πίτα με την αλλαγή του χρόνου και μια την ημέρα των Φώτων.
Οι 2 παραδόσεις για το έθιμο
Η πρώτη λέει ότι ο ίδιος ο Άγιος Βασίλειος σκέφτηκε το τέχνασμα αυτό, θέλοντας να προσφέρει χαρά χωρίς να ακούει ούτε ένα ευχαριστώ. Ήθελε να βλέπει τα πρόσωπα των ανθρώπων να φωτίζονται από χαρά. Τι έκανε λοιπόν; Έπαιρνε λίρες, τις έβαζε μέσα στις πίτες και τις μοίραζε στους φτωχούς. Έπειτα καθώς έτρωγαν τις πίτες, έβρισκαν το δώρο του Αγίου Βασιλείου και περνούσαν όμορφα τις γιορτές. Έτσι διατηρήθηκε η παράδοση να βάζουμε και εμείς φλουρί για να τιμήσουμε τον Άγιο Βασίλειο και προς τιμήν του ονομάσαμε την πίτα, βασιλόπιτα.
Ωστόσο σύμφωνα με την ορθόδοξη παράδοση, η βασιλόπιτα έχει τις ρίζες της στην Καισαρεία της Μικράς Ασίας την εποχή του Μεγάλου Βασιλείου, στον οποίο οφείλει και το όνομα της.
Σύμφωνα λοιπόν με τον μύθο, ο Αγ. Βασίλειος που ήταν δεσπότης στην περιοχή ζήτησε από τους πιστούς να προσφέρουν κάποια χρυσαφικά ώστε να τα δώσει στον άπληστο έπαρχο-τύραννο της περιοχής που απειλούσε να λεηλατήσει την πόλη. Ωστόσο ο τύραννος “εξουδετερώθηκε” με τη βοήθεια του Θεού πριν προλάβει να πάρει το χρυσάφι ή να προξενήσει καταστροφές. Έτσι, ο Αγ. Βασίλειος έπρεπε να επιστρέψει στους πιστούς τα πολύτιμα αντικείμενα που είχαν προσφέρει χωρίς να αδικήσει κανέναν. Τότε, σύμφωνα πάντα με τον μύθο, ο Θεός του είπε να φτιάξει ζεστά ψωμάκια, να κρύψει μέσα τα χρυσαφικά και να τα μοιράσει στους πιστούς. Ο Αγ. Βασίλειος υπάκουσε και λέγεται ότι κάθε πιστός όταν άνοιξε το ψωμάκι βρήκε μέσα τα δικά του χρυσαφικά.
Από τότε έμεινε σαν έθιμο να βάζουμε ένα φλουρί μέσα στην Βασιλόπιτα και να την κόβουμε με την αλλαγή του χρόνου, δηλαδή την γιορτή του Μεγάλου Βασιλείου, προς τιμήν του!
