Ταξιδεύοντας μέσα από τα έθιμα και τις παραδόσεις της Χριστουγεννιάτικης Κεφαλονιάς

Με ποια έθιμα οι Κεφαλονίτες αποχαιρετούν τη χρονιά που φεύγει και υποδέχονται το νέο έτος; Πως γιορτάζουν τα Χριστούγεννα και πως λένε τους καλικάτζαρους στο νησί; Παραδόσεις, καντάδες, αρώματα, γεύσεις…Όλα αυτά θα βρείτε παρακάτω για να ταξιδέψετε για λίγο στην όμορφη Κεφαλονιά!

Το έθιμο του Χριστόψωμου

Οι νοικοκυρές παραμονές των Χριστουγέννων ψήνουν το Χριστόψωμο, το διακοσμούν με το σχήμα του Σταυρού και το στολίζουν με αμύγδαλα και καρύδια. Τον παλιό καιρό γυρίζοντας από την εκκλησία μετά την νυχτερινή λειτουργία των Χριστουγέννων, ο νοικοκύρης κρατούσε το Χριστόψωμο πάνω από την φωτιά στο τζάκι και έριχνε πάνω του λάδι τρείς φορές, λέγοντας: “Χριστός γεννιέται, το φως αξαίνει”. Κατόπιν κάθε μέλος της οικογένειας έκοβε ένα κομμάτι και το υπόλοιπο το πήγαιναν στον σταύλο και τάϊζαν τα ζώα σε ανάμνηση της ζεστασιάς που πρόσφεραν στον Χριστό στην γέννησή του.

Ο Αρωματοπόλεμος και η Αγιοβασιλίτσα

Οι Αργοστολιώτες  αποχαιρετούν τον παλιό χρόνο περπατώντας στον κεντρικό δρόμο της πόλης όπου οι μπάντες και χορωδίες ψάλλουν τα κάλαντα και άλλα τραγούδια, ρίχνοντας ο ένας στον άλλο αρώματα.

Κατά το έθιμο, την 31η Δεκεμβρίου, βγαίνουν στην εξοχή και ξεριζώνουν μια αγιοβασιλίτσα (ασκυνοκάρα)την οποία κρεμούν πάνω από την πόρτα του σπιτιού για να φέρει υγεία,καλή τύχη και προστασία στο σπίτι και την οικογένεια για όλο το χρόνο. Αυτό το έθιμο έχει διασωθεί από την αρχαιότητα. Το σημερινό όνομα του φυτού οφείλεται στον εορτάζοντα Άγιο Βασίλειο.

Το ρόδι

Ένα επίσης Πρωτοχρονιάτικο έθιμο είναι το σπάσιμο ενός ροδιού πετώντας το στο έδαφος μπροστά από την είσοδο του σπιτιού, ελευθερώνοντας με αυτόν τον τρόπο τους σπόρους. Ο αριθμός των ευχών για το σπίτι και την οικογένεια είναι ίδιος με τα σπυριά που περιέχονται στον καρπό.

Σε μερικά χωριά την παραμονή των Χριστουγέννων έφτιαχναν μπομπότα και Χριστόψωμο το οποίο έφερνε στη μέση σημάδι από τη μεγάλη σφραγίδα και είχε πέντε άκρες σαν το χέρι του Χριστού. Επίσης ,την ημέρα της Πρωτοχρονιάς οι γυναίκες έφτιαχναν τηγανίτες και μαγείρευαν το “χοντρό””, (έμοιαζε με λαδερή σούπα και είχε λάδι και αλάτι την οποία έτρωγαν για πρωινό).       

Καλικάτζαροι ή αλλιώς… παγανά

Όπως σε όλη την Ελλάδα έτσι και στην Κεφαλονιά, την παραμονή των Φώτων, την ημέρα του Αγιασμού,οι καλλικάτζαροι – τα “παγανά” της Κεφαλονιάς- έχουν εξαφανιστεί και αυτό γιατί ο σταυρός που μπήκε στα σπίτια με το αγιασμένο νερό τα έδιωξε. Τα παγανά της Κεφαλονιάς είναι παράξενα πνεύματα με παιδική μορφή. Πολλοί πιστεύουν πως είναι οι ψυχές των αβάπτιστων νηπίων. Για το δωδεκαήμερο στα παλιά χρόνια έλεγαν ότι μπήκαν “παγανόμερες”. Σταύρωναν τις πόρτες κάθε βράδυ και λιβάνιζαν.

Η αγιαστούρα

Την ημέρα των Επιφανίων η κεντρική είσοδος της εκκλησίας στολίζεται με μια αψίδα από κλαδιά μυρτιάς (κλασσικό σύμβολο αιώνιας αγάπης ,ειρήνης και τιμής) και φοίνικα (σύμβολο της νίκης του Χριστού πάνω στο θάνατο). Την παραμονή ο ιερέας επισκέπτεται τα σπίτια των ενοριτών του για να τα αγιάσει. Χρησιμοποιεί την Αγιαστούρα (ένα ξύλο στολισμένο με δεντρολίβανο νάρκισσους και συχνά ένα γαρύφαλλο).

Το έθιμο με τη στάχτη

Παλιότερα, τη στάχτη που είχαν στα σπίτια τους το δωδεκαήμερο, οι άνθρωποι την έβγαζαν από το σπίτι πριν να έρθει ο παπάς να αγιάσει. Τη χρησιμοποιούσαν για να ξορκίσουν το σκαθάρι από τα αμπέλια τους. Εάν η περιοχή είναι κοντά σε θάλασσα ,ποτάμι ή λίμνη αγιάζονται και τα νερά. Ο Σταυρός ρίχνεται τρεις φορές στην θάλασσα και ελευθερώνονται τρία περιστέρια συμβολίζοντας την βάπτιση του Χριστού. Όταν ο παπάς έκανε τη Βάφτιση στην εκκλησία και ράντιζε τον κόσμο, οι γυναίκες προσπαθούσαν να μαζέψουν τις πρώτες σταγόνες που θα έπεφταν για να μπορέσουν να κάνουν αρσενικά παιδιά. Τη στάχτη που είχαν στα σπίτια τους το δωδεκαήμερο, οι άνθρωποι την έβγαζαν από το σπίτι πριν να έρθει ο παπάς να αγιάσει. 

Και μην ξεχνάτε! Η Levante Ferries μας περιμένει για να μας ταξιδέψει στην Κεφαλονιά  προκειμένου να πάρουμε μία…γεύση από τα έθιμα αυτά!