Το αποκαλούν και όχι άδικα και “Ατλαντίδα της Κρήτης” μιας και αυτό το χωριό είναι μισοβυθισμένο σε μια λίμνη στη Χερσόνησο Ηρακλείου Κρήτης.
Δεν έχει κατοίκους ούτε επισκέπτες όμως καταφέρνει και τραβάει τα βλέμματα και αυτό γιατί αποτελεί σπάνιο φαινόμενο για την Ελλάδα για το οποίο λίγοι γνωρίζουν την ιστορία του.
Το Σφενδύλι εδώ και 20 χρόνια πλημμυρίζει και βυθίζεται σιγά σιγά από τα νερά του φράγματος Αποσελέμη. Στην πραγματικότητα το Σφενδύλι βρίσκεται εντός του ταμιευτήρα του φράγματος και κάτω από τη στάθμη πλήρωσης. Και ενώ ήταν χτισμένο σε υψόμετρο 210 μέτρων ωστόσο πλέον δεν έχουν μείνει και πολλά στην επιφάνεια. Για την ακρίβεια, τώρα πια το χωριό είναι μισό έξω και μισό μέσα στη λίμνη.
![]()
Η ιστορία του
Η ιστορία τουΟ μικρός οικισμός Σφεντύλι βρίσκεται στο 37ο χιλιόμετρο της οδού Ηρακλείου-Λασιθίου και η αρχαιότερη μαρτυρία για την ύπαρξη του οικισμού χρονολογείται στο 1577, στον κατάλογο του Fr. Barozzi. Στην πρώτη τουρκική απογραφή (1671) ο οικισμός (Isfendil) έχει 9 φορολογούμενες χριστιανικές οικογένειες. Στην απογραφή του 1881 ανήκε στο Δήμο Μοχού, το 1900 αναγράφεται στο Δήμο Λαγκάδας και από το 1920 στον αγροτικό Δήμο Ποταμιών, και στην κοινότητα Ποταμιών από το 1928.
Η ονομασία του οικισμού είναι ανθρωπωνυμική. Το οικογενειακό όνομα Σφενδήλος μαρτυρείται στην Κρήτη και ασφαλώς o πρώτος οικιστής του θα είχε αυτό το όνομα.
Στα χρόνια της Βενετοκρατίας ήταν φέουδο της λατινικής επισκοπής Χερρονήσου ήδη από το 1248.
Μόλις δημιουργήθηκε το φράγμα Αποσελέμη, που είναι το μεγαλύτερο υδρευτικό έργο της Κρήτης και κατασκευάστηκε προκειμένου να λύσει ζωτικές ανάγκες ύδρευσης-άρδευσης των βορείων παραλίων της ανατολικής Κρήτης, από το Ηράκλειο μέχρι τον Άγιο Νικόλαο Λασιθίου, το χωριό άρχισε να βυθίζεται.
Οι κάτοικοι αποζημιώθηκαν για τις περιουσίες τους που έπαθαν καταστροφές και τις οποίες αναγκάστηκαν να τις εγκαταλείψουν. Πολλοί από αυτούς, βέβαια, αρνήθηκαν να φύγουν από τα σπίτια τους και είχαν ζητήσει να υπάρξει πρόβλεψη και για την μετεγκατάστασή τους.
Το χωριό ζει πλέον το μισό μέσα και το μισό έξω από τη λίμνη που έχει δημιουργηθεί. Η βύθιση του χωριού είναι ομολογουμένως άκρως θεαματική καθώς αλλάζει αναλόγως των βροχοπτώσεων. Μετά από έντονες καταιγίδες συμβαίνει υπερχείλιση χιλιάδων κυβικών νερού λόγω του φράγματος.
