Τα χριστουγεννιάτικα γλυκά δεν είναι μόνο τα μελομακάρονα και οι κουραμπιέδες. Τα ήθη και τα έθιμα της Ελλάδας είναι πολλά, όπως επίσης και τα εδέσματα της αγαπημένης γιορτής όλων μας!
Γι’ αυτό λοιπόν κάνουμε ένα “ταξίδι” στα παραδοσιακά γλυκά της χώρας μας! Ένα ταξίδι στην ιστορία και την παράδοση…
Μάνη
Τα λαλάγγια ή τηγανίτες όπως τα έλεγαν στη Μάνη, αποτελούσαν εθνική παράδοση για την περιοχή και δεν έλειπαν από κανένα σπίτι κατά την διάρκεια των μεγάλων θρησκευτικών εορτών. Την παραμονή, όλες οι νοικοκυρές άφηναν κάθε άλλη ασχολία και έδιναν προτεραιότητα στην παρασκευή των τηγανίδων. Ειδικότερα, την παραμονή των Χριστουγέννων, έδιναν μεγαλύτερη σημασία στην ετοιμασία τους. Γέμιζαν ολόκληρα καλάθια με αυτές πλασμένες όχι μόνο με το κλασσικό σχήμα, αλλά και με Χριστουγεννιάτικα θέματα, όπως αστεράκια, σταυρούς κ.λ.π. Η πρώτη και μεγαλύτερη τηγανίδα ήταν του Χριστού. Σήμερα σε αρκετά σπίτια διατηρείται η παράδοση των λαλαγγιών, αλλά και οι κατά τόπους Σύλλογοι κατά την διάρκεια των εκδηλώσεών τους ξαφνιάζουν ευχάριστα τους επισκέπτες τους προσφέροντας τηγανίδες.
Ήπειρος
Τα σπάργανα, οι τηγανίτες της Ηπείρου δεν τηγανίζονται σε λάδι, ούτε σε τηγάνι. Δεν είναι εύκολο γλυκό, όπως είναι στην υπόλοιπη Ελλάδα. Είναι γλυκό της προσμονής και της υπομονής. Γεννιέται, αιώνες τώρα, στα χωριά των βουνών και των κάμπων της Ηπείρου, μόνο τους χειμώνες. Ιδιαίτερα την παραμονή των Χριστουγέννων. Θέλει τζάκι, πυροστιά και μια πέτρινη πλάκα. Οι τηγανίτες της Ηπείρου ψήνονται χωρίς λάδι πάνω στην πέτρα!
Ο μπακλαβάς είναι ένα γιορτινό, συμβολικό των Χριστουγέννων στην Ελλάδα. Το κλωστάρι είναι ένας ειδικού τύπου μπακλαβάς που ξεχωρίζει για την κυλινδρική του μορφή με τις διαδοχικές πτυχές στην επιφάνειά του, καθώς σουρώνεται τη στιγμή που κλώθεται. Είναι παραδοσιακό χριστουγεννιάτικο γλυκό της Κόνιτσας Ιωαννίνων, καθώς και των γύρω περιοχών.
Κρήτη
Τα παραδοσιακά γλυκά των γιορτών είναι τα ξεροτήγανα, τα σαρίκια, οι λουκουμάδες, οι γλυκοκουλούρες, οι σαμουσάδες στο Σέλινο, τα κατιμέρια και οι μυζηθρόπιτες στη Σητεία, τα κουλουράκια στην Ιεράπετρα, τα ανεβατά λουκούμια, τα κουμπανάκια στο Λασίθι και βέβαια την Πρωτοχρονιά, η Βασιλόπιτα. Η ζάχαρη μάλιστα στους κουραμπιέδες συμβολίζει τα χιονισμένα βουνά της Κρήτης.
![]()
Σάμος
ΣάμοςΟι κατάδες είναι ένα νόστιμο παραδοσιακό Χριστουγεννιάτικο γλυκάκι που μοιάζει με γεμιστό κουραμπιέ. Συνήθως, για να καταφέρουν οι νοικοκυρές της Σάμου να κάνουν οικονομία, χρησιμοποιούσαν την ζύμη που περίσσευε από τους κουραμπιέδες και έφτιαχναν τους παραδοσιακούς σαμιώτικους κατάδες, γεμιστούς με αμύγδαλο και καρύδι.
Μικρά Ασία
Τα Ισλί (ή Ιτσλί) είναι ημισιροπιαστό ποντιακό γλυκό με ρίζες από την Καππαδοκία της Μικράς Ασίας. Ήταν ένα από τα δημοφιλέστερα κεράσματα την εποχή των Χριστουγέννων ή το Πάσχα και έγινε γνωστό στη Μακεδονία μέσα από τις ανταλλαγές πληθυσμών, από το 1923 και ύστερα. Το όνομά του σημαίνει στα τούρκικα “δουλεμένο”, καθώς παρασκευάζεται εξ ολοκλήρου στο χέρι.
Μυτιλήνη
Μια απλή, απλούστατη συνταγή για ένα από τα πιο νόστιμα παραδοσιακά γλυκά. Η Πλατσέντα αυτή η υπέροχη γλυκόπιτα προέρχεται από τη Μυτιλήνη όπου τη φτιάχνουν για τα Χριστούγεννα, ένα γλυκό πλούσιο σε ελαιόλαδο και όχι σε βούτυρο όπως είναι συνήθως τα σιροπιαστά γλυκά των εορτών. Η ζύμη αρωματίζεται με ούζο, κάτι που είναι αναμενόμενο για το σήμα κατατεθέν προϊόν της Μυτιλήνης.
Μακεδονία
Μια παραλλαγή του κλασικού χριστόψωμου είναι η Συκότουρτα που συνήθιζαν να φτιάχνουν στην Μακεδονία. Ουσιαστικά ήταν ένα γλυκό ψωμί, που έμοιαζε με σταφιδόψωμο, μιας και είχε μαύρες σταφίδες και ξερά σύκα. Για το ψωμί χρειαζόταν προζύμι, ελαιόλαδο, νερό, αλεύρι και αλάτι και στη συνέχεια προσέθεταν μαύρες σταφίδες και σύκα. Ο σταυρός στο πάνω μέρος του ψωμιού ήταν απαραίτητο στοιχείο της Συκότουρτας, που έφερνε κατά τα λεγόμενα, ευτυχία, καλή τύχη και ευλογία.
Ανάφη
Στην Ανάφη οι γυναίκες του νησιού φτιάχνουν χριστουγεννιάτικα γλυκά από κομμάτια γλυκιάς κολοκύθας τα οποία σιγοβράζουν σε μέλι, αλλά και το «κουφέτο» που είναι γλυκό του κουταλιού με αμύγδαλα. Ιδιαίτερο είναι το ψωμί που ζυμώνουν κατά την περίοδο των γιορτών το οποίο περιέχει κρόκο και έχει χαρακτηριστικό κίτρινο χρώμα.
![]()
Κεφαλονιά
ΚεφαλονιάΤο Μπουτίνο, το Κεφαλλονίτικο γλυκό των Χριστουγέννων το έφτιαχναν κυρίως τα πλούσια αστικά σπίτια κυρίως στο Αργοστόλι και σε περιοχές του νησιού που υπήρχαν σχέσεις με τους Βρετανούς ή τους Ενετούς. Τη συνταγή την βρίσκουμε καταγραμμένη στα βιβλία της Νιόβης Καμπίτση σε δυο παραλλαγές: με μπαγιάτικο ψωμί και με σιμιγδάλι. Τα επιπλέον υλικά (ξηροί καρποί, φρουι γλασέ , γλυκά του κουταλιού) είναι στην ευχέρεια και την τέχνη της κάθε νοικοκυράς.
![]()
Λευκάδα
ΛευκάδαΗ λευκαδίτικη λαδόπιτα, με κύρια συστατικά το αλεύρι και το λάδι, φτιάχνεται και προσφέρεται στις γιορτές και στις χαρές (γάμους, βαφτίσια) καθώς και την Πρωτοχρονιά ως παραδοσιακή Βασιλόπιτα. Θυμίζει χαλβά και είναι το γλυκό-σήμα κατατεθέν του νησιού.
Κως
Την παραμονή των Χριστουγέννων στα χωριά της Κω ζύμωναν σιταρένιο αλεύρι κι έπλαθαν τα «κουλούρια», τις «κουλούρες» (γιορτινά ψωμιά), τα «ξύσματα» (ψωμιά σιταρένια, ζυμωμένα με ξυσμένη μυζήθρα και μυρωδικά) καθώς και τα «αφρένα» ή «εφτάζυμα» (αρωματισμένα ψωμιά, που το προζύμι τους γίνεται με τον αφρό βρασμένων ρεβιθιών και φύλλων δάφνης). Οι σαρμουσάδες είναι ένα παραδοσιακό γλυκό της Κεφάλου της Κω, παρόμοιο με τον μπακλαβά. Γίνεται με χειροποίητο φύλλο, και σουσάμι, από όπου και πήρε το όνομά του (μπορούν να χρησιμοποιηθούν επίσης αμύγδαλα και καρύδια), καρυκεύματα (κανέλα, γαρύφαλλα) και το τυλίγουν σε ρολό και αφού το τηγανίσουν το περιχύνουν με σιρόπι από μέλι.
![]()
Σύμη
ΣύμηΑπό τις 15 Νοεμβρίου που ξεκινά το σαρανταήμερο της νηστείας για τα Χριστούγεννα οι Συμιακές άρχιζαν να ετοιμάζουν τα σπίτια τους για τις γιορτές. Καθάριζαν το εσωτερικό των σπιτιών τους, τους φούρνους που είχαν στην αυλή και τη γειτονιά για να είναι καθαρά ώστε να ψήσουν τα κουλούρια και τα γλυκά και για να είναι κάτασπρα και πεντακάθαρα τα σοκάκια και τα σκαλοπάτια. Την ημέρα που εορτάζει ο Άγιος Σπυρίδωνας (12 Δεκεμβρίου) έφτιαχναν τους κουραμπιέδες με αλισίβα (στάχτη) και αμύγδαλα, πουγκιά γεμιστά με σουσάμι, «πανιεράκια» (με γέμιση από καρύδια, τα οποία μοιάζουν με μικρές ατομικές τάρτες), μπακλαβά, «κοπεγχάγη», «σβίγγους» και πάστες. Όλα αυτά τα γλυκίσματα προορίζονταν για το καλάθι που ετοίμαζαν για την πεθερά, για το καθιερωμένο «πεσκέσι» (δώρο στην πεθερά ως ένδειξη τιμής και εκτίμησης προς το πρόσωπό της), όπως αναφέρει η λαογράφος Ειρήνη Σεμερτζάκη. Το καλάθι αυτό κάθε αρραβωνιασμένη και παντρεμένη γυναίκα το ετοίμαζε με φροντίδα και το συνόδευε στο σπίτι της πεθεράς της. Εκτός από τα γλυκά, που ήταν όμορφα τακτοποιημένα και διακοσμημένα με ένα κεντητό μαντήλι, σε ένα μεγαλύτερο καλάθι τοποθετούσαν κρέας και άλλα φαγώσιμα.
![]()
Σίφνος
ΣίφνοςΙδιαίτερης νοστιμιάς είναι τα μπουρεκάκια, ζύμη κλεισμένη σε μισοφέγγαρο με γέμιση από αμυγδαλόψιχα, καρυδόψιχα, σουσάμι, ζάχαρη, κανελογαρίφαλα και ξύσμα λεμονιού ή πορτοκαλιού, ραντισμένη με ανθόνερο και πασπαλισμένη με ζάχαρη άχνη. Λίγο μπελαλίδικα αλλά άκρως Χριστουγεννιάτικα!
Θράκη
Στα γαλακτοπωλεία της Πόλης σερβίρεται μία κρέμα με σαφράνι ο Ζερντές, ένα γλυκό, το οποίο παρασκεύαζαν και οι Μικρασιάτες και, το ετοίμαζαν πάντα στους γάμους και τις γιορτές. Στη Θράκη το προσφέρουν τα Χριστούγεννα.
