Δομνίστα: Ταξίδι στην “Αγία Λαύρα της Αντίστασης”

Πυκνά δάση με έλατα, ψηλές βουνοκορφές… Ένας μικρός τόπος με μεγάλη ιστορία… 

Η Δομνίστα είναι ένας ορεινός οικισμός σε υψόμετρο 1.003 μέτρα στον νομό Ευρυτανίας. Βρίσκεται στο νοτιοανατολικό τμήμα του νομού, πολύ κοντά στα όρια με τον Νομό Αιτωλοακαρνανίας. Η απόστασή της από την πρωτεύουσα, το Καρπενήσι, είναι 41 χιλιόμετρα.

Αναφέρεται  ότι το όνομά της προέρχεται από την Ντομνίστα, κόρη της αρχόντισσας Ντόμνας, από τον καιρό των Φράγκων ιπποτών. Οι ανασκαφές που έχουν γίνει στην περιοχή έφεραν στο φως τα λείψανα της αρχαίας πόλης Φαντίνο, η οποία κατά τους αρχαίους χρόνους ήταν το σημαντικότερο σημείο εγκατάστασης στην Ευρυτανία. Το 1821 βρήκε εκεί καταφύγιο ο Γεώργιος Καραϊσκάκης. Τη Δομνίστα διάλεξε και ο Άρης Βελουχιώτης το 1942 για την πρώτη δημόσια εμφάνιση του ΕΛΑΣ και την επίσημη κήρυξη της Απελευθερωτικής Επανάστασης! Σε εκείνα τα αξέχαστα χρόνια του Αγώνα, η Δομνίστα χαρακτηρίζονταν από τους εξεγερμένους Ευρυτάνες ως η «Αγία Λαύρα της Αντίστασης»! Σήμερα το μνημείο της Εθνικής Αντίστασης αποτελεί το καμάρι του χωριού, καθώς κάθε χρόνο αναβιώνουν στις εκδηλώσεις οι ένδοξες μνήμες του παρελθόντος!

Τι να δείτε/ Τι να κάνετε

Λαογραφικό Μουσείο Δομνίστρας

Σε ένα τόπο με τόσο πλούσια παράδοση κάθε χωριό έχει και το λαογραφικό του μουσείο όπου μεταφέρεται μέσα στον χρόνο η μνήμη από την ζωή των κατοίκων. Στη Δομνίστα, το λαογραφικό μουσείο στεγάζεται στο παλιό γυμνάσιο του χωριού. Θα δείτε εργαλεία, τοπικές ενδυμασίες, παιδικά παιχνίδια και πήλινα αγγεία από τον αρχαίο οικισμό Φάντινου Δομνίστας.

Ο Ιερός ναός του Αγίου Αθανασίου

Είναι χτισμένος σε ρυθμό Βασιλικής, τρίκλιτος με κίονες και πεσσούς. Χρονολογείται ότι χτίστηκε στη δεκαετία του 1880 – 1890 μ.Χ. το τέμπλο, το δεσποτικό, το προσκυνητάρι και ο άμβωνας είναι χειροποίητα ξυλόγλυπτα από ξύλο καρυδιάς και ίσως και ξύλο λεύκας. Κατασκευάστηκαν από ένα συνεργείο ταλιαδιόρων, (ταλιαδόροι λέγονταν οι άνθρωποι που ασχολούνταν με την ξυλογλυπτική) από το Μέτσοβο. Όπως αναφέρει ένα ημερολόγιο ήταν η οικογένεια Μεράνου.

Μνημείο έναρξης ενόπλου αγώνα εθνικής αντίστασης 1941-1944

Σε μια έκταση 3 στρ. με πανοραμική θέα, στη θέση του παλιού ξυλουργικού εργοστασίου, στέκεται περήφανο, για να θυμίζει τι πρέπει να κάνουν όλοι οι Έλληνες, όταν οι δύσκολοι καιροί το απαιτούν. Τα εγκαίνια έγιναν στις 16 Αυγούστου του 1992, πενήντα χρόνια μετά την ιστορική εκείνη μέρα της 7ης Ιουνίου 1941. Τότε ο πρωτοκαπετάνιος Άρης Βελουχιώτης, με τα παλικάρια του εμφανίστηκε στη Δομνίστα Ευρυτανίας και κήρυξε τον ένοπλο αγώνα, εναντίον των κατακτητών Ιταλο -Γερμανών. Κρατούσε την ελληνική σημαία του δημοτικού σχολείου, που του την έδωσε ο δάσκαλος του Κρίκελλου Βασίλης Παπανικολάου. Οι εκδηλώσεις μνήμης γίνονται κάθε πρώτη Κυριακή μετά την 7η Ιουνίου. Στη διοργάνωση καθοριστική είναι η βοήθεια μελών του Φιλοπρόοδου Συλλόγου.

Το Μνημείο Πεσόντων

Βρίσκεται στην πλατεία του χωριού και κατασκευάστηκε από τον διάσημο γλύπτη ΝΙΚΟΛΑ. Η επιγραφή που στολίζει το μάρμαρο είναι η παρακάτω : «ΣΤΟΥΣ ΗΡΩΕΣ ΜΑΣ ΠΟΥ ΘΥΣΙΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΤΡΙΔΑ ΚΑΙ ΤΗ ΛΕΥΤΕΡΙΑ ΜΕ ΑΙΩΝΙΑ ΕΥΓΝΩΜΟΣΥΝΗ».

Λίμνη Ζηρέλι

Μετά την Δομνίστα στο 1χλμ., υπάρχει μια διασταύρωση. Η ταμπέλα γράφει : Σκοπιά-Πανταβρέχει –Ροσκά. Μετά από 1χλμ περίπου υπάρχει μια δεύτερη διασταύρωση. Σ ’αυτή κάνετε μια στάση. Αφήνετε το αυτοκίνητό σας και περπατάτε στον δρόμο για 100-200μ. μέχρι που αντικρίσετε την εποχιακή λίμνη Ζηρέλι. Τον χειμώνα η επιφάνειά της γίνεται σαν «ένα παγοδρόμιο».

Βρύση Σούφαγα

Το όνομά της, το πήρε από έναν από τους οπλαρχηγούς του Αλή Πασά το Γιουσούφ – Αγά (Αράπης). Αυτός κυνηγούσε τους κλέφτες στην περιοχή της Ευρυτανίας. Λένε ότι πέρασε από κει το 1790-1800 (όπου σ’ έναν έλατο που υπήρχε πάνω από τον δρόμο μέχρι τα τελευταία χρόνια), κρέμαγε κόσμο και τους κάπνιζε με άχυρα μέχρι να ομολογήσουν. Εκεί υπήρχε και μια πηγή. Στα επόμενα χρόνια το νερό της πηγής μεταφέρθηκε κάτω από το δρόμο και χτίστηκε αυτή η πηγή.

Αρχαία Ευρήματα Φαντίνου

Η περιοχή ανήκει στην Κοινότητα Δομνίστας και είναι στην κεντρική θέση ενός τριγώνου, με κορυφές Δομνίστα-Στάβλοι-Κρίκελλο. Ονομάζεται από τους κατοίκους Καρές ή Παλιοκκλήσι. Σήμερα εκεί έχει χτιστεί το εκκλησάκι της Παναγίας της Προυσιώτισσας. Υπάρχουν ίχνη σπιτιών ή εργαστηρίων. Από τις οχυρώσεις διασώζονται σήμερα δυο τμήματα. Το τείχος αυτό, υπάρχει μέχρι σήμερα, αλλά έχει απομείνει μια σειρά από τους λίθους. Πάνω από το λόφο του Φαντίνου, υπάρχουν ίχνη κεραμιδιών και εγκαταστάσεων, που πιθανόν να ήταν είδος φυλακίων ή παρατηρίων. Κοντά στο σπίτι του Δημ. Σώκου υπάρχουν ίχνη, από αρχαίο κλίβανο, όπου έφτιαχναν αγγεία. Υπάρχουν εκεί καμένα τούβλα και εκεί βρέθηκαν μεγάλα πυθάρια και το ½ μιας μυλόπετρας. Βρέθηκε ακόμη μια μεγάλη ζυγαριά και μεγάλα τετράγωνα καρφιά. Διασώθηκαν δυο χάλκινα νομίσματα σχετικά φθαρμένα και πολλά όστρακα αγγείων.

Μουσείο Παλαιάς Φωτογραφίας

Δημιουργήθηκε από το Φιλοπρόοδο Σύλλογο της διετίας 1990 – 1992. Στεγάζεται σε δυο αίθουσες του παλιού Γυμνασίου και τωρινού Πνευματικού κέντρου. Η συλλογή περιέχει περίπου 1800 ασπρόμαυρες φωτογραφίες που καλύπτουν το χρονικό διάστημα 1890 ως τη δεκαετία του 1960. Τα θέματά της είναι γάμοι, βαφτίσια, εκδρομές, εργασία, ποδήλατα, το πρώτο αυτοκίνητο.

Φαράγγι Πάντα βρέχει

Πρόκειται για μια παραμυθένια και μαγευτική γωνιά της Ευρυτανίας : το ξακουστό φαράγγι Πάντα βρέχει, με τον Κρικελλοπόταμο να το διασχίζει και τους περίφημους καταρράκτες του. Στην περιοχή υπάρχουν πολλές διαδρομές για πεζοπορία μέσα σε μαγευτικά δάση και αξεπέραστης ομορφιάς φύση που σας περιμένουν να τα επισκεφτείτε.

Ώρα για δράση

Οι άνθρωποι που λατρεύουν τη φύση και την πεζοπορία, μπορούν να περπατήσουν, τόσο σε διεθνή, όσο και στα τοπικά παλιά μονοπάτια της κλεφτουριάς και των καπεταναίων, που οδηγούν σε μοναδικές πανέμορφες τοποθεσίες, μέσα από δάση γεμάτα ψιλόκορφα έλατα. Η διέλευση του Ευρωπαϊκού μονοπατιού Ε4,το οποίο ξεκινά από τα Πυρηναία, διασχίζει τις Άλπεις και περνάει από την Ελλάδα, μέσα από την οροσειρά της Πίνδου και καταλήγει στην Πελοπόννησο. Το μονοπάτι Ε4 περνάει από τον Νομό Ευρυτανίας, διασχίζει την Δομνίστα, μέσα από την επαρχιακή οδό Δομνίστα – Ψηλός Σταυρός.

Τα μονοπάτια, που υπάρχουν στη Δομνίστα, Στάβλοι και Κρίκελλο είναι :

• Δομνίστα: ξεκινά από τον ξύλινο ξενώνα Υληέσσα – ανεβαίνει στην Κρύα Βρύση – φτάνει στο Δενδρούλι (υψόμετρο) και καταλήγει δεξιά στο εκκλησάκι Αγία Τριάδα.
• Στάβλοι: ξεκινά από την εκκλησία της Αγίας Παρασκευής των Στάβλων συνεχίζει στην θέση Σταυρό κατεβαίνει στην θέση Κόκκαλα και επιστροφή στην Αγία Παρασκευή.
• Κρίκελλο: ο γύρος του Κρίκελλου

Διαδρομές τους λάτρεις με 4Χ4:

-Γέφυρα Κρικελοπόταμου – Μπερζιανή – Σκοπιά

-Καστανούλα – Ροσκά – Πανταβρέχει – Στουρνάρα – Καλιακούδα – Μ.χωριό

-Δομνίστα – Κρι – Κριθάρια – Σκλήθρο- Νησί – Ζαχαράτα – Ριζόβραχος – Δενδρούλι

-Δομνίστα – Μεσοκώμη – Άννινος – Κόνισκα

Extra Tip: Η Δομνίστα επέχει 41 χλμ από το Καρπενήσι, οργανώστε μία σύντομη απόδραση. Για περισσότερα δείτε εδώ

Τι να δοκιμάσετε

Μην φύγετε χωρίς να δοκιμάσετε το ιδιαίτερα νόστιμο μαλακό τυρί το κατίκι ( ή τσαλαφουτι ), το τσάι από το Βελούχι, τίλιο, ρίγανη, λεβάντα και βέβαια το εξαιρετικής ποιότητας μέλι από έλατο, γύρη και βασιλικό πολτό. Απολαύστε τα παραδοσιακά ποτά ‘μούρα και κράνα’ καθώς και το ντόπιο τσίπουρο με συνοδεία χωριάτικου λουκάνικου με πράσο. Στα δάση της Ευρυτανίας βγαίνουν πολλά άγρια μούρα και βατόμουρα. Το προσιούτο Προυσού, το μοναδικό στην Ελλάδα, παρασκευάζεται από το αλλαντοποιείο Στρεμένου, και είναι από τα νοστιμότερα και πιο εκλεκτά αλλαντικά. Θα δοκιμάσετε επίσης πέστροφα μαγειρεμένη ποικιλοτρόπως και βέβαια εκλεκτούς μεζέδες από κοντοσούβλι, κοκορέτσι, σπληνάντερο κ.α.

Ιστορία, πολιτισμός και ένα παραμυθένιο ελατόδασος… 

Έτοιμοι;