Δάσος Λαϊλιά: Απόδραση στον παράδεισο των Σερρών!

Το δάσος Λαϊλιά, ένα πανέμορφο τοπίο με πλούσια χλωρίδα και πανίδα, εντυπωσιάζει όχι μόνο με την ομορφιά του αλλά και για τη δράση που προσφέρει.

O Λαϊλιάς, ο σπουδαιότερος δασικός πνεύμονας του νομού Σερρών και ο σημαντικότερος τόπος αναψυχής των Σερραίων, βρίσκεται στο δυτικό τμήμα των βουνών της Βρόντους. Με έκταση 33.000 στρεμμάτων, το δάσος αποτελείται, κυρίως, από δασική πεύκη και οξιά. Ο ορεινός όγκος του Λαϊλιά βρίσκεται βόρεια από την πόλη των Σερρών και σε απόσταση 25 χλμ.

Το ύψος της ορεινής αυτής ζώνης, από την επιφάνεια της θάλασσας, κυμαίνεται, από 700μ. (Ρέμα Κονλού) έως και την Κορυφή Αλή Μπαμπάς (ύψος 1849μ.) απ’ όπου ο ορειβάτης, καθώς φυσά ο παγερός Βοριάς από τη χιονισμένη Θράκη, κάνοντας αίθρια τα πάντα, αντικρύζει, στην ολότητά του, τον πολύχρωμο, τον ωραιόφθαλμο, τον καρποδότη κάμπο των Σερρών.

H ιστορία του δάσους

Το δάσος του Λαϊλιά είναι συνδεδεμένο με χίλιες παραδόσεις και ιστορίες. Για πρώτη φορά το όνομα «Λαϊλιάς» που είναι παραφθορά της τουρκικής λέξης Γιαϊλιάς, αναφέρεται στο «Χρονικό του Πάπα-Συνοδινού» το 1603-1604. Το όνομα Γιαϊλιάς σήμαινε τόπος ξεφαντώματος, αναψυχής και παραθερισμού. Τα υπάρχοντα ιστορικά στοιχεία για το ορεινό συγκρότημα της Βροντούς που περιλαμβάνει το δάσος Λαϊλιά, δεν είναι ικανά να αποδώσουν την πλήρη ιστορική εξέλιξη της περιοχής, δείχνουν ωστόσο οτι η συγκεκριμένη περιοχή δεν αποτελούσε ένα ανεξάρτητο ορεινό τμήμα, ξεκομμένο από την ανθρώπινη δραστηριότητα της γειτονικής πεδιάδας των Σερρών, που ήταν ιδιαίτερα έντονη από τους αρχαιοτάτους χρόνους. Πηγές αναφέρουν πως επί τουρκοκρατίας είχαν στο Λαϊλιά θερινές κατοικίες πρόκριτοι του Νομού και οι μπέηδες έστελναν εκεί τα χαρέμια τους για παραθέριση.

Λίγο αργότερα οι σερραίοι δημιούργησαν στον Λαϊλιά ένα γραφικό χωριό αξιοποιώντας, τον έτσι σε αξιόλογο θέρετρο. Ο Β΄ παγκόσμιος πόλεμος, όμως, ερήμωσε τα πάντα. Το μεγαλύτερο ενδιαφέρον των επισκεπτών συγκεντρώνει ο τεράστιος βράχος της Κατίγκας που βρίσκεται στο χείλος μιας βαθιάς χαράδρας και ξαναζωντανεύει το θρύλο της Κατίγκας, της κοπέλας που αυτοκτόνησε πέφτοντας από το βράχο για να μην παντρευτεί έναν μωαμεθανό. Στο μεσοπόλεμο οι Σερραίοι, στο οργανωμένο θέρετρο που είχαν στο βουνό οργάνωναν τα «ανταμώματα». Οι κτηνοτρόφοι νομάδες Βλάχοι είχαν στεριώσει στα χαμηλότερα και ηπιότερα επίπεδα του δάσους χτίζοντας οικισμό στον οποίο ξεχώριζε η εκκλησία, καμωμένη με μεράκι και ευλάβεια.

«Tο θέρετρο αυτό είναι διάσημο σ’ όλη την Ρούμελη, την Αραβία και την Περσία. Eίναι τόπος με λαμπρό κλίμα, αληθινός θελξικάρδιος παράδεισος, ανώτερος του οποίου δεν υπάρχει» γράφει μεταξύ άλλων ο ξακουστός Τούρκος χρονογράφος και περιηγητής Εβλιγιά Τσελεμπή, όταν το επισκέφθηκε τον Λαϊλιά τον 17ο αιώνα. Ο Λαϊλιάς συνέχισε και μετά την τουρκοκρατία να αποτελεί θέρετρο για τους κατοίκους των Σερρών, που έως σήμερα ανηφορίζουν τακτικά στις πλαγιές του.

Το ανάγλυφο της περιοχής του βουνού, κατά κανόνα, παρουσιάζει σειρές από ομαλές κορυφές, ενώ, από υδρολογική άποψη, η περιοχή αποτελεί τμήμα της λεκάνης απορροής του ποταμού Κρουσοβίτη. Γεωλογικά, ο Λαϊλιάς, είναι τμήμα της  κρυσταλλοσχιστώδους μάζας του ορεινού όγκου της Ροδόπης και έχει πετρώματα, κυρίως, υψηλού βαθμού μεταμορφώσεως,  όπως γνεύσιο,  μάρμαρα,  σχιστόλιθο.  Η ηλικία των πετρωμάτων χρονολογείται από την Προκάμβιο έως και την Κατωπαλαιοζωική εποχή. Το βιόκλιμα της περιοχής είναι όμοιο με τα βιοκλίματα της μεσευρώπης και έτσι ο Λαϊλιάς έχει υπέρυγρο βιόκλιμα με δριμύ χειμώνα.

Η πλούσια χλωρίδα του, στην οποία έχουν καταγραφεί 515 είδη, από τα οποία τα 345 είναι πολυετή ποώδη, τα 44 θάμνοι ή δενδρύλλια, τα 22 δέντρα και τα 104 μονοετή είδη, ενώ είκοσι και μία ποικιλίες φυτών και κατώτερες φυτικές μονάδες, από τη χλωρίδα του δάσους, είναι μοναδικές, μερικές σε ολόκληρη την Ελλάδα και κάποιες στο βορειοελλαδικό χώρο. Το χειμώνα σιωπά το δάσος του Λαϊλιά, καθώς σκεπάζεται από τις υγροπόρευτες αέριες νεφέλες, που δροσοντυνουν την οξιά και θηριόμορφες όψεις δίνουν στα βαρυχιονισμένα κέδρα. Την Άνοιξη και κυρίως την εποχή της βλαστικής περιόδου, το δάσος πλημμυρίζει από χρώμα, καθώς ανθίζουν οι προάγγελοι της άνοιξης, τα βολβόφυτα και τα κονδυλόφυτα: Crocus bilforus, Crocus pulchellas κ.λ.π..

Oι καλυμμένες από δάση οξιάς και ορεινής πεύκης πλαγιές των κορυφών του Λαϊλιά (με κωδικό GR 1260007 στο πρόγραμμα NATURA 2000), προσφέρουν στον επισκέπτη του δάσους δυνατότητες για κυνήγι, κατασκήνωση, χειμερινά αθλήματα, φωτογραφία, ζωγραφική, μελέτη τής φύσης, αναρρίχηση, ορεινή ποδηλασία και πεζοπορία στο περιπατητικό μονοπάτι Ε6. Στο κέντρο σχεδόν του Λαϊλιά υπάρχει ο Σφαγνώνας Μπαλτά Τσαΐρ, ένας σπουδαίας σημασίας για τη μελέτη της ιστορίας του δάσους, παλαιοβοτανικός χώρος. Ο Σφαγνώνας έχει ανακηρυχθεί «Διατηρητέο μνημείο της Φύσης» και περιοχή «ιδιαιτέρου Φυσικού κάλλους». Στην υδατοβριθή αυτή περιοχή, με την πλούσια βλάστηση, υπάρχουν υποδομές αναψυχής των επισκεπτών.

Τι να δείτε/ Τι να κάνετε

Παλαιοβοτανικό Μουσείο

Στο κέντρο του δάσους του Λαϊλιά βρίσκεται ένα θαυμάσιο, μοναδικό παλαιοβοτανικό Μουσείο, ο Σφαγνώνας. Πρόκειται για έναν ελώδη τόπο των εύκρατων και ψυχρών περιοχών του βόρειου ημισφαιρίου με κύριο ευδόκιμο είδος τα φυλλοβόλα των σφαγνωδών, βρύα, των οποίων η μακροχρόνια και χωρίς οξυγόνο αποσύνθεση δημιουργεί την «τύρφη». Ο χώρος αυτός ανακηρύχθηκε διατηρητέο μνημείο της φύσης με απόφαση του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης, ενώ πραγματοποιούνται κατά διαστήματα έρευνες της μεταπαγετώδους εξέλιξης του δάσους. Η γύρω περιοχή έχει χαρακτηριστεί «ιδιαίτερου φυσικού κάλους».

Χιονοδρομικό Kεντρο Λαϊλιά

Απέχει 26 χλμ από τις Σέρρες και βρίσκεται σε ένα υπέροχο φυσικό περιβάλλον, διαθέτει 2 αναβατήρες, 1 πίστα 1200μ, 1 babylift και πίστα αρχαρίων, σαλέ με εστιατόριο, καφετέρια, σχολές ski και snowboard. Στη βόρεια πλευρά του Aλή Mπαμπά, μέσα σε δάσος από οξυές και πεύκα, βρίσκεται το χιονοδρομικό κέντρο του Λαϊλιά, δημιούργημα του Eλληνικού Oρειβατικού Συλλόγου Σερρών. Παρά το σχετικά μέσο υψόμετρό του ο βορινός προσανατολισμός του το βοηθά να κρατά για πολλούς μήνες το χιόνι, έτσι η σεζόν του είναι μεγάλη. Διαθέτει πίστα φωτιζόμενη, κατάλληλη για νυχτερινό σκι. H θέα μέσα στο δάσος οξυάς και έλατου, είναι μοναδική. Στο χιονοδρομικό λειτουργεί σαλέ με εστιατόριο, αναψυκτήριο και κοιτώνες, κατάστημα ενοικίασης εξοπλισμού και σχολές εκμάθησης. Στην κορυφή «Αλή-μπαμπάς» υπάρχει μία πηγή, το νερό της οποίας χρησιμοποιούσαν για την παρασκευή του «ακανέ» που αποτελεί ακόμα και σήμερα παραδοσιακό τοπικό γλύκισμα.

 

Πεζοπορία

Τα βράχια του Λαϊλιά προσφέρονται για αναρρίχηση, ενώ οι δασικές διαδρομές είναι κατάλληλες για πεζοπορία, ορεινή ποδηλασία, σκι δρόμων αντοχής, οδήγηση 4×4 κ.ά. Ένα από τα γραφικά μονοπάτια του Λαϊλιά οδηγεί σε έναν τεράστιο μονόλιθο, το λεγόμενο βράχο της Κατίγκας. Σύμφωνα με την τοπική παράδοση, η εν λόγω νεαρή γυναίκα αυτοκτόνησε επί Τουρκοκρατίας πέφτοντας από τον ομώνυμο βράχο στη βαθιά χαράδρα της περιοχής. Εντός του δασικού συμπλέγματος του Λαϊλιά, σε υψόμετρο 1.470, υπάρχει ένα ανακηρυγμένο μνημείο της φύσης, ο αποκαλούμενος σφαγνώνας του Λαϊλιά. Πρόκειται για μια βαλτώδη και ελώδη έκταση με σπάνια είδη της ελληνικής χλωρίδας, που παρουσιάζει παλαιοβοτανικό ενδιαφέρον.

Ιce-park

To Ιce Park, βρίσκεται στις βόρειες πλαγιές της Βροντούς, στη θέση «Καλλιθέα» σε απόσταση 28 χιλιομέτρων από την πόλη των Σερρών, κοντά στο χιονοδρομικό κέντρο του Λαϊλιά. Πρόκειται για ένα οργανωμένο παγοαναρριχητικό πεδίο, που προσφέρει δυνατές συγκινήσεις στους λάτρεις του σπορ. Υπάρχει δυνατότητα για top-rope από ρελέ από δέντρα, αλλά και σκαρφάλωμα επικεφαλής, αν οι συνθήκες είναι καλές και ο πάγος αρκετός.

Το Καταφύγιο Λαϊλιά

Χτισμένο σε υψόμετρο 1.500 και σε απόσταση μόλις 3 χλμ από το χιονοδρομικό κέντρο της περιοχής, το Καταφύγιο Λαϊλιά «Χρήστος Καραμπουρούνης» μπορεί να φιλοξενήσει έως 50 άτομα στους χώρους του. Στο Καταφύγιο μπορείτε να βρείτε πολλές δραστηριότητες:

– Cross country ski – ορειβατικό σκι σε πίστα 10 km
-διαδρομές ορεινού ποδηλάτου (mountain bikes)
– Παγοαναρριχηση σε ειδικά διαμορφωμένο πεδίο βράχων
– Αναρρίχηση σε πεδίο (11 ασφαλισμένες διαδρομές σε βράχια 5’ λεπτά από το Καταφύγιο)
– Παιχνίδια βουνού για παιδιά.
– Προσανατολισμός (orienteering)
– Πεζοπορια–ορειβασια σε σηματοδοτημενα μονοπάτια
– Αστροπαρατηρησ

Τι να δοκιμάσετε

Τα παραδοσιακά πιάτα στις Σέρρες είναι πολλά και στο πέρασμα σας από το Δάσος Λαϊλιά, μην φύγετε χωρίς να δοκιμάσετε μερικά από τα εδέσματα της περιοχής και πρώτα από όλα τον διάσημο ακανέ. Πρωτοξάδελφος του σαπουνέ χαλβά, ο ακανές κυκλοφορεί σε παχουλή μπουκίτσα πασπαλισμένος με άχνη ζάχαρη. Το όνομά του πιθανότατα προέρχεται από το τούρκικο «hakan» που σημαίνει πρίγκιπας, κάτι σαν «ο χαλβάς του πρίγκιπα» σε ελεύθερη απόδοση. Και το τουλουμπάκι (τηγανητό μικρό γλυκάκι), ενώ must είναι η σερραϊκή μπουγάτσα, γαστρονομική προσφορά της Μικρασιατών, συναγωνίζεται αυτήν της Θεσσαλονίκης, και μπορεί να είναι είτε γλυκιά (με κρέμα) είτε αλμυρή (με τυρί, σπανάκι ή κρέας). Δοκιμάστε αγριογούρουνο με κυδώνι, ρεβίθια με μελιτζάνες, βουβάλι στη γάστρα, γριβάδι πλακί, πέστροφα στα κάρβουνα, ελάφι με μανιτάρια, κότσι χοιρινό, περέκι (ποντιακή πίτα με προψημένο φύλλο), τανόμενον σουρβά (ποντιακή σούπα με πλιγούρι, γιαούρτι και δυόσμο).

Το αλπικό τοπίο θα σας μαγέψει και ένα είναι το μόνο σίγουρο, το δάσος Λαϊλιά θα σας προσφέρει στιγμές χαλάρωσης, δράσης και απόλυτης ηρεμίας….

Πληροφορίες από serres.topodigos.gr, katafigiolailia.gr