Αυτό το χωριό που παραμένει αναλλοίωτο στον χρόνο, φημίζεται και για την παράδοση του. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι τα Πωγωνίσια πανηγύρια αλλά και η ηπειρώτικη αρχιτεκτονική του.
Το Πωγώνι είναι ιστορική περιοχή της Ηπείρου. Τα 8 από τα 38 συνολικά χωριά της περιοχής βρίσκονται στην Αλβανία στον νομό Αργυροκάστρου στα οποία ο Ελληνικός πληθυσμός κυριαρχεί με τεράστια ποσοστά.
Λέγεται ότι πήρε το όνομά του από τον Αυτοκράτορα του Βυζαντίου Πωγωνάτο που έζησε εδώ γύρω στο 700 μ.χ. Φημίζεται για την πλούσια φύση και την παράδοσή του. Αποτελεί μία πολύπαθη περιοχή κυρίως κατά τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο όπως και κατά τον Εμφύλιο πόλεμο αλλά και λόγω της ξενιτιάς που βιώθηκε έντονα από τους κατοίκους του. Ο πόνος της ξενιτιάς αποτέλεσε και το ερέθισμα για τα Πωγωνίσια τραγούδια και ιδιαίτερα τα Πολυφωνικά τραγούδια που αποτελούν ένα εξαιρετικό δείγμα αλλά και μοναδικό φαινόμενο για την Ελληνική παραδοσιακή μουσική. Ανόθευτα και τα χωριά του Πωγωνίου αποτελούν χαρακτηριστικό παράδειγμα αρχιτεκτονικής της περιοχής καθώς χτίζονταν με υλικά της περιοχής . Σε συνδυασμό με την άγρια φύση αποτελούν εξαιρετικό προορισμό διακοπών και εξερεύνησης της ηπειρωτικής Ελλάδας.
Τι να δείτε/ Τι να κάνετε
Μία από τις βαθύτερες λίμνες της Ελλάδας
Εδώ θα συναντήσετε μια από τις βαθύτερες λίμνες της χώρας. Η λίμνη Ζαραβίνα, γνωστή και ως Νεζερός, ανήκει στον νομό Ιωαννίνων και απέχει μόλις 14 χιλιόμετρα από τα ελληνοαλβανικά σύνορα. Η λίμνη αποτελεί καταφύγιο σπάνιων αρπακτικών πουλιών και από τον Αύγουστο του 1983 έχει κηρυχθεί ως τόπος ιδιαίτερου φυσικού κάλλους. Μάλιστα, λίγα χρόνια μετά την ανακήρυξή της σε τοπίο φυσικού κάλλους, η Ζαραβίνα εντάχθηκε στο ευρωπαϊκό δίκτυο προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος Natura 2000, με υψηλή προτεραιότητα προστασίας. Φιλοξενεί σπάνια είδη πτηνών, όπως γύπες, ενώ η χλωρίδα της φημίζεται για την ιδιαιτερότητά της και την ομορφιά της.
Ποταμός Γορμός
Ο ποταμός Γορμός διαρρέει την περιοχή του ανατολικού Πωγωνίου. Έχει χαρακτηριστεί ως «περιοχή ιδιαίτερου φυσικού κάλλους» και προστατεύεται από το δίκτυο «Natura 2000». Στην περιοχή υπάρχουν όμορφα δάση που μπορεί κανείς εύκολα να προσπελάσει. Η κοιλάδα του Γορμού παρουσιάζει επίσης και αρχαιολογικό ενδιαφέρον, καθώς στην περιοχή έχουν εντοπιστεί πολλές αρχαιολογικές θέσεις. Ολόκληρη η κοιλάδα έχει χαρακτηριστεί από το Υπουργείο Πολιτισμού ως αρχαιολογικός χώρος και γίνονται προσπάθειες για την ανάδειξη της.
Γεφύρι Γκρέτσι
Τα «γεφύρι του Γκρέτσι» είναι ένα από τα πιο όμορφα πέτρινα γεφύρια της Ηπείρου, απόλυτα εναρμονισμένο με το φυσικό περιβάλλον της περιοχής. Βρίσκεται σε υψόμετρο 657μ. στη θέση Παγώνι κάτω απ’ το χωριό Παλαιόπυργος και γεφυρώνει στη θέση Γκρέτσι τον ποταμό Γορμό. Ακριβώς από κάτω του υπάρχει γκρεμός με τα νερά του ποταμού να δημιουργούν καταρράκτη. Το γεφύρι είναι μονότοξο με δύο βοηθητικά τόξα, αριστερά και δεξιά. Στο κέντρο το μεγάλο τόξο, πλήρως ημικυκλικό γεφυρώνει το γκρεμό. Λέγεται ότι κτίστηκε στις αρχές του 19ου αιώνα (ίσως το 1830).
Καταρράκτης της Ιερομνήμης
Ο καταρράκτης σχηματίζεται από τον ποταμό Καλαμά και είναι από τα ομορφότερα σημεία του Πωγωνίου γνωστός για την ομορφιά του με αναφορές ακόμα και από τον Λόρδο Βύρων. Η τοποθεσία είναι πέρα κάθε φαντασίας. Στην διαδρομή θα ανακαλύψετε πολλές κρυφές ομορφιές. Πανέμορφη, άγρια χλωρίδα που οργιάζει, δρόμοι ¨σκεπασμένοι¨ από δένδρα (ιδανικό για ποδηλατάδα ή για τις διαδρομές με μηχανή).
Ανακαλύψτε τα μοναστήρια και τις εκκλησίες
Κομμάτι της ιστορίας του Πωγωνίου, αυτή τη φορά θρησκευτικό, αποτελούν και οι εκκλησίες όπως και τα μοναστήρια της περιοχής. Από αρχιτεκτονική άποψη επίσης παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Χτισμένα συνήθως από γκρίζα πέτρα, με μικρή τοξωτή είσοδο, με τον γυναικωνίτη δυτικά και τέμπλα ξυλόγλυπτα, αποτελέσματα εξαιρετικής τέχνης και μαεστρίας.
-Η Μονή Βελλάς, ιδρύθηκε τον 11ο αιώνα. Είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου ενώ από το 13ο αιώνα (και για 400 χρόνια ) αποτέλεσε σημαντικό πνευματικό κέντρο αλλά το 1817 ερημώθηκε. Λειτουργούσε σαν ιεροδιδασκαλείο από 1911 έως το 1989. Αρχιτεκτονικό δείγμα τρίκλητης βασιλικής , με υπέροχα ξυλόγλυπτα τέμπλα και εξαιρετικές τοιχογραφίες ,χτίστηκε το 1745. Γιορτάζει στις 8 Σεπτεμβρίου.
-Η Μονή Αγίου Γεωργίου, χτίστηκε το 1998. Η μονή διαθέτει ένα από τα ομορφότερα ξυλόγλυπτα τέμπλα και βρίσκεται σε ένα καταπράσινο μαγευτικό τοπίο.
-Τον Ιερό Ναό Αγίου Νικολάου, χτίστηκε το 1791. Αρχιτεκτονικό δείγμα τρίκλητης βασιλικής ενώ στεγάζεται στο εσωτερικό του με θόλους.
– Τον Ιερό Ναό του Αγίου Νικολάου στην Πωγωνιανή. Χτίστηκε το 1873 και διαθέτει 15 τρούλους.
-Την Ιερά Μονή Μακρυαλέξη, χτίστηκε το1585. Αποτελεί δείγμα τετρακίονου ναού με οκτάπλευρο τρούλο. Η μονή διαθέτει θαυμάσιες τοιχογραφίες ενώ βρίσκεται σε μία πανέμορφη κατάφυτη τοποθεσία.
– Τον Ιερό Ναό Κοιμήσεως Θεοτόκου χτίστηκε το 1620 ενώ έγινε επέκταση το 1812. Οι τοιχογραφίες του 1646 στο εσωτερικό του Ναού ανακαλύφθηκαν μόλις πρόσφατα ενώ το ξυλόγλυπτο τέμπλο του 1850 είναι δείγμα κορυφαίας τέχνης.
-Την Ιερά Μονή Ιωάννη Προδρόμου, πρόκειται για δείγμα μονόχωρου ναού και χτίστηκε το 1614. Σώζεται μέρος των αγιογραφιών και το αξιόλογο ξυλόγλυπτο τέμπλο. Μην παραλείψετε να το επισκεφτείτε καθώς βρίσκεται μέσα σε δάσος αιωνόβιων βελανιδιών.
Σπηλιά Κατσιμήτρου
Στην είσοδο του χωριού, βρίσκεται η σπηλιά όπου ήταν το στρατηγείο του Διοικητή της 8ης Μεραρχίας κατά την διάρκεια του πολέμου. Την είσοδο της σπηλιάς κοσμεί η προτομή του Χαράλαμπου Κατσιμήτρου, που με την πίστη του να υπερασπιστεί την γραμμή αμύνης Ελαίας – Καλαμά καθήλωσε τις εχθρικές δυνάμεις στο Καλπάκι και δημιούργησε το αθάνατο έπος του 1940.
Ώρα για δράση
Για πεζοπορία και ορειβασία επιλέξτε το όρος Νεμέρτσικα το οποίο βρίσκεται στα βόρεια του Πωγωνίου, στα σύνορα με την Αλβανία. Έχει υψόμετρο 2.209 μ και είναι ένα από τα ψηλότερα βουνά του νομού Ιωαννίνων. Προσφέρει ιδανικές συνθήκες για ορειβασία στους έμπειρους ορειβάτες μέσα από όμορφες διαδρομές σε καταπράσινα παρθένα δάση.
Τι να δοκιμάσετε
Το Πωγώνι , όπως και όλη η Ήπειρος, φημίζεται για τα εξαίσια παραδοσιακά προϊόντα του. Μην φύγετε από εκεί χωρίς να δοκιμάστε το τσίπουρο που το καλύτερο της Ηπείρου, αγνό μέλι, λικέρ από τριαντάφυλλο, άγριο βατόμουρο, κράνια, γλυκά κουταλιού από αγριόσυκο, άγριο βατόμουρο, τσάι του βουνού, μελισσόχορτο, τήλιο, ρίγανη, θυμάρι και φυσικά αγριογούρουνο, σιλίρα (τοπικό γαλοτύρι), φέτα και τραχανά!
Όσοι ζείτε στην Αθήνα, μπορείτε εύκολα να βρεθείτε εκεί μέσω του σύγχρονου οδικού δικτύου της Ολυμπίας Οδού και έπειτα διασχίζοντας την Αιτωλοακαρνανία. Σε σχεδόν 5μιση ώρες θα είστε έτοιμοι να χαρείτε τις ηπειρώτικες ομορφιές!
