Από τη Βενεζουέλα μέχρι τη Γεωργία – Τα έθιμα της Πρωτοχρονιάς ανά τον κόσμο

Του Γιάννη Δημητρέλλου*

Η Πρωτοχρονιά αποτελεί, κατά γενική ομολογία, μία από τις πιο λαμπρές μέρες του χρόνου. Όλοι οι άνθρωποι στο πλανήτη προετοιμάζονται μέρες ολόκληρες για το πώς θα υποδεχτούν το νέο έτος και με ποια άτομα θα γιορτάσουν τον ερχομό του.

Όπως είναι φυσικό, δε θα μπορούσε η Πρωτοχρονιά, να μην είναι συνδεδεμένη με διάφορα έθιμα και παραδόσεις ανά τον κόσμο. Τα έθιμα αυτά αλλάζουν από χώρα σε χώρα ή ακόμα και από περιοχή σε περιοχή.

Πάμε, λοιπόν, να δούμε άγνωστα ή και γνωστά πρωτοχρονιάτικα έθιμα που συναντάμε στο πλανήτη μας.

ΕΛΛΑΔΑ

Ένα αρκετά διαδεδομένο Πρωτοχρονιάτικο έθιμο στην Ελλάδα, είναι το κρέμασμα μίας κρεμμύδας έξω από το σπίτι της οικογένειας την παραμονή της Πρωτοχρονιάς. Έτσι, την επομένη ένα μέλος της οικογένειας θα πρέπει να χτυπήσει με την κρεμμύδα τα κεφάλια των υπόλοιπων μελών, ώστε να ξυπνήσουν και να παραστούν στη θεία λειτουργία της Πρωτοχρονιάς. Ένα άλλο, επίσης, γνωστό έθιμο της χώρας μας, είναι εκείνο του σπασίματος ενός ροδιού, ανήμερα της Πρωτοχρονιάς, με σκοπό να φέρει γούρι σε όλη την οικογένεια. Μάλιστα, το συγκεκριμένο έθιμο κρατάει τις ρίζες του από τα αρχαία χρόνια.

ΙΤΑΛΙΑ

Στη γειτονική Ιταλία, από το τραπέζι της Πρωτοχρονιάς δε γίνεται να απουσιάζουν οι φακές με το χοιρινό λουκάνικο (cotechino). Αυτό συμβαίνει, καθώς οι φακές σύμφωνα με τους Ιταλούς συμβολίζουν την ποσότητα και τα χρήματα (επειδή μοιάζουν με κέρματα) ενώ τα χοιρινά λουκάνικα την πληρότητα. Επιπλέον, οι γείτονες συνηθίζουν την παραμονή της Πρωτοχρονιάς, αλλά και ανήμερα, να φορούν κόκκινα εσώρουχα για να τους φέρει ο νέος χρόνος καλοτυχία.

ΙΣΠΑΝΙΑ

Στην Ισπανία το πιο διάσημο έθιμο πρωτοχρονιάς είναι εκείνο των δώδεκα σταφυλιών που πρέπει να δοκιμάσει το κάθε μέλος της οικογένειας ξεχωριστά, αμέσως μετά την αλλαγή του χρόνου. Ο αριθμός συμβολίζει τους νέους δώδεκα μήνες της χρονιάς που θα ακολουθήσει. Έτσι λοιπόν, είθισται να πραγματοποιούν και μία ευχή για κάθε μήνα που θα ακολουθήσει, πριν αρχίσουν να δοκιμάζουν το σταφύλι. Αξίζει να σημειωθεί πως το συγκεκριμένο έθιμο είναι ευρέως γνωστό και στις περισσότερες χώρες της Λατινικής Αμερικής που βρίσκονταν υπό Ισπανική κατοχή τους προηγούμενους αιώνες. (Κολομβία, Βενεζουέλα, Παναμάς κ.α.)

ΒΕΝΕΖΟΥΕΛΑ

Στη Βενεζουέλα, όπως και στην Ισπανία, συναντάμε το έθιμο των δώδεκα σταφυλιών, αλλά και το έθιμο του φαγητού της φακής που συναντάμε στην Ιταλία. Επιπλέον, συνηθίζεται στη Βενεζουέλα οι άνθρωποι να υποδέχονται το νέο έτος με κίτρινα εσώρουχα, καθώς θεωρούν πως το χρώμα αυτό τους φέρνει τύχη για τη νέα χρονιά.

ΙΣΗΜΕΡΙΝΟΣ

Στη χώρα του Ισημερινού, αλλιώς Εκουαδόρ, οι άνθρωποι συνηθίζουν να καίνε σκιάχτρα με ομοιώματα πολιτικών με σκοπό να διώξουν όλα τα αρνητικά πνεύματα από πάνω τους. Μια άκρως ασυνήθιστη, μα ιδιαίτερα εντυπωσιακή παράδοση , θα μπορούσαμε να πούμε, καθώς διαφέρει τελείως από τα κοινότυπα πρωτοχρονιάτικα έθιμα.

ΙΡΛΑΝΔΙΑ

Στο Ηνωμένο Βασίλειο και συγκεκριμένα στην Ιρλανδία, συναντάμε το έθιμο της ανοικτής πόρτας. Πιο αναλυτικά, οι Ιρλανδοί , λίγα λεπτά μετά την αλλαγή του χρόνου ανοίγουν την μπροστά και την πίσω πόρτα του σπιτιού τους, με σκοπό να αποχωρήσουν τα παλιά και άσχημα γεγονότα και να εισέλθουν τα νέα και τα αισιόδοξα.

ΓΕΩΡΓΙΑ

Στη Μαύρη θάλασσα συναντάμε τη Γεωργία, η οποία κρύβει αρκετά όμορφα έθιμα. Αρχικά, σύμφωνα με την παράδοση του Mekvle, το πρώτο άτομο που θα διαβεί την πόρτα σου μετά την αλλαγή του χρόνου, θα πρέπει οπωσδήποτε να το κεράσεις από όλα τα γλυκά που υπάρχουν διαθέσιμα εκείνη τη στιγμή στο σπίτι και εκείνος με τη σειρά του να σου ευχηθεί τα καλύτερα, προφέροντας στην οικογένεια ένα γλυκό. Επιπλέον, σύμφωνα με τους Γεωργιανούς, η 2 Γενάρη αποτελεί ημέρα ορόσημο για το πώς θα εξελιχθεί η νέα χρονιά και για το λόγο αυτό, προτιμούν να ξοδεύουν τη δεύτερη μέρα της χρονιάς με την οικογένειά τους ή τους φίλους τους. Η δεύτερη μέρα της χρονιάς, ονομάζεται Bedoba και αποτελεί ξεχωριστή μέρα για όλους τους Γεωργιανούς.

ΡΟΥΜΑΝΙΑ

Τη παραμονή της Πρωτοχρονιάς, αλλά και ανήμερα (εξαρτάται από την περιοχή ) στη Ρουμανία, τα παιδιά βγαίνουν στους δρόμους κρατώντας ένα μαστίγιο και ένα αλέτρι στα χέρια. Επισκέπτονται τα σπίτια της γειτονιάς τους για να τραγουδήσουν τα παραδοσιακά ακούσματα Plugusorul και Sorcova (θα μπορούσαμε να πούμε πως μοιάζουν αρκετά με τα δικά μας κάλαντα). Μέσα από αυτά τα τραγούδια, τα παιδιά εύχονται καλή τύχη για τη νέα χρονιά στις οικογένειες, κάνοντας παράλληλα και κάποιες παραδοσιακές επιδείξεις με τα μαστίγιά τους.

ΗΠΑ & ΚΑΝΑΔΑΣ

Μπορεί να μην αποτελεί επίσημο έθιμο, αλλά αξίζει να αναφερθεί πως αρκετοί Αμερικάνοι και Καναδοί συνδυάζουν την πρώτη μέρα του χρόνου, με την έναρξη υγιεινής ζωής. Πιο συγκεκριμένα, αρκετοί άνθρωποι σε αυτές τις χώρες έχουν συνδυάσει το ξεκίνημα της δίαιτας και της σωματικής άσκησης με την Πρωτοχρονιά, καθώς αυτή η μέρα τους δίνει ένα παραπάνω κίνητρο λόγω της έναρξης της νέας χρονιάς. Το θέμα όμως είναι πόσο θα κρατήσει αυτή η αλλαγή…

ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑ

Τέλος, στις ακτές του Ατλαντικού και στην όμορφη Πορτογαλία συναντάμε πληθώρα πρωτοχρονιάτικων εθίμων. Αρχικά, οι Πορτογάλοι συνηθίζουν την παραμονή της Πρωτοχρονιάς να φορούν μαύρα ρούχα και μπλε εσώρουχα, καθώς σύμφωνα με τους ίδιους, το μπλε χρώμα φέρνει καλοτυχία. Επίσης, στο τραπέζι της παραμονής τα πιάτα που κυριαρχούν είναι τα θαλασσινά (είναι γνώστη η αγάπη των Πορτογάλων για το θαλασσινό φαγητό). Περιττό να ειπωθεί, πως το έθιμο των δώδεκα σταφυλιών ισχύει και στην Πορτογαλία, μόνο που εδώ συνδυάζεται συχνά με σαμπάνια ή λευκό κρασί. Στις μεγάλες δε πόλεις της χώρας, ( Λισαβόνα, Πόρτο, Σετούμπαλ,) διοργανώνονται εκδηλώσεις με πυροτεχνήματα στις κεντρικές πλατείες των πόλεων.

* Ο Γιάννης Δημητρέλλος είναι σπουδαστής δημοσίου ΙΕΚ στην ειδικότητα «Στέλεχος Διοίκησης και Οικονομίας στον τομέα του Τουρισμού»